Encyklopedja Kościelna/Constans II
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Constans II cesarz (641—668), wnuk ces. Herakljusza, wstąpił na tron w 12 roku życia, po śmierci swego ojca Konstantyna III (25 Maja 641) i usunięciu od rządów macochy Martyny. Za jego poprzedników państwo doszło do ostatniego prawie upadku, w skutek nieustannych wojen z Saracenami i dogmatycznych sporów. Herakljusz popierał naukę monotelitów, a jego Ecthesis (638), będąca jawną obroną heretyckich doktryn, wywołała wielkie zamieszanie umysłów. Papież Jan IV zażądał od Herakljusza odwołania Ecthesis, a ponieważ w tym właśnie czasie zmiana rządów nastąpiła, nowy więc cesarz C. odpowiedział, że woli Papieża stanie się zadość i nakazał Ecthesis publicznie palić. R. 654 odbyła się dysputa między Pyrrusem, poprzednim patrjarchą knstpskim, gorliwym stronnikiem monotelityzmu, a opatem Maksymem, dzielnym obrońcą nauki katolickiej; w następnym zaś roku zwołany synod trzech afrykańskich prowincji: Byzaceny, Maurytanji i Numidji (Pagi, Vita Theodori), oświadczył się przeciwko nauce monotelitów; toż samo poprzednio uczynił Sergjusz, arcybp Cypru. Potajemnie wszakże herezja licznych miała zwolenników, do których przyłączył się i wyżej wspomniany Pyrrus, pomimo publicznego jej potępienia. Wówczas C. postanowił położyć koniec zawichrzeniom religijnym i 648 wydał tak nazw. typus. Edykt ten zakazywał wszelkich sporów w tym przedmiocie, a nieposłusznym zagrażał rozmaitemi karami: biskupom i księżom usunięciem od obowiązków, zakonnikom wygnaniem, zamożniejszym ludziom zabraniem majątków, a biedniejszym karami cielesnemi. Autorem typu był Paweł, patrjarcha kontpski. Papież Teodor i jego następca Marcin stanowczo zganili taki sposób zaprowadzania pokoju religijnego: pierwszy rzucił klątwę na patrjarchę Pawła, drugi zaś zwołał do Rzymu synod (649), na którym jednozgodnie (105 biskupów obecnych) typus, jako bezbożny i sprzeciwiający się czystej nauce Kościoła, został potępiony. C. dowiedziawszy się o uchwale synodu, takim uniósł się gniewem, że zalecił egzarchowi rawennateńskiemu, aby Papieża Marcina i opata Maksyma jako więźniów do Konstantynopola odstawił. Stawionemu przed cesarzem Papieżowi zrobiono zarzut o porozumiewanie się z egzarchą Olimpjuszem, który miał mieć zamiar utworzenia z Włoch niezawisłego dla siebie państwa, i skazano na wygnanie do Chersonezu, gdzie Marcin, ciężko trapiony, um. po 6 miesiącach. Jeszcze srożej postąpił sobie C. z opatem Maksymem, gdyż kazał mu wyrwać język i odciąć prawą rękę, a następnie posłał na wygnanie, gdzie ten gorliwy obrońca Kościoła um. w 82 roku życia (662). Podczas podróży po Włoszech (663), C. 12 dni bawił w Rzymie. Papież oraz duchowieństwo przyjęli go z honorami, a C. bogatemi podarkami starał się wzbudzić ufność ku sobie. Zdawało się, że przywrócona nareszcie została zgoda między nim i Kościołem. Jak wszakże nieszczerze postępował C., najlepiej przekonywa opieka, udzielana przez niego odstępczemu arbpowi Rawenny, Maurowi. Opuszczając też Rzym, zabrał z sobą nietylko miedziane dachy, z publicznych gmachów pozdejmowane, lecz nadto wiele kosztowności i skarbów. W Syrakuzie, ciężkiemi wyrzutami sumienia dręczony, życie zakończył z ręki jednego ze swych dworzan, który go w łaźni zamordował, 668. Zostawił trzech synów: Konstantyna IV, Herakljusza i Tyberjusza. J. N.
