Encyklopedja Kościelna/Damberger Józef Ferdynand

<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom IV)
Redaktor	Michał Nowodworski
Data wyd.	1874
Druk	Czerwiński i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Indeks stron
Artykuł w Wikipedii

›››

[16] Damberger Józef Ferdynand, znakomity historyk, ur. w Passau, w Bawarji, 1 Marca 1795 r. Do szkół uczęszczał najprzód w mieście rodzinném; od r. 1812 uczył się teologji w Salzburgu, potém (1816) w Landshut, wreszcie w Monachium (1817 — 18) uczęszczał do liceum i instytutu filologicznego. Czasy, w których żył D., szczyciły się tak zwaną „oświatą“, która się zasadzała na wyszydzaniu chrystjanizmu; posady nauczycielskie dawano ludziom protegowanym przez illuminatów (ob.), chociażby naukowo usposobieni nie byli. Takim był np. professor historji kośc. w Landshut; podobny mu prof. teologji mor. ofiarę Abrahama nazywał czynnością niemoralną; w München, najgłośniejszy naówczas [17]Weiller ciągłe tylko prawił wykrzykniki o inkwizycji, nieszporach sycylijskich, dragonadach, stosach i t. p.; szczycił się nawet, że wkrótce religję chrześcjańską wytępi w Bawarji (Hist. polit. Blätter, t. 30 s. 7). D. jednak nie poszedł drogą swych mistrzów, wiara pobudzała go do poważniejszych studjów, a te przekonywały go, że nauczyciele fałszywym uprzedzeniom namiętnie hołdują. Na kapłana wyświęcony 18 Czerw. 1818 r., wszystkie wolne od swych obowiązków (kaznodzieja w Landshut, potem w Monachium) chwile poświęcał studjom historycznym. Wydane przez niego tablice chronologiczne i genealogiczne z potrzebnemi objaśnieniami (Fürstentafel der europäischen Staatengeschichte, Regensburg, u Pusteta, 1830; do tego uzupełnienie: Fürstenbuch zur Fürstentafel der europ. Staat.-gesch., ib. 1831 in-8 str. 986, — i Sechzig genealogische, chronologische u. statistische Tabellen zur Fürstentafel u. Fürstenbuch, ib. eod. a.), były tylko przygotowaniem do obszerniejszej historji wieków średnich, o której ciągle marzył, chcąc usunąć panujące przeciw niej i Kościołowi uwłaczające uprzedzenia. R. 1837 wstąpił do jezuitów w Brieg, w Wallis (Valais). Missje, jakie w tym charakterze odprawiał, z jednej strony zbogacały go rzadkiemi dziełami historycznemi, lecz z drugiej odrywały od ulubionej myśli. W tém zapadło postanowienie (1844), żeby jezuitom powierzyć zakład teologiczny w Lucernie. D. przez prowincjała został przeznaczony na professora historji. Od Grud. 1844 przygotowywał się D. w Schwyz do swego urzędu; 1 Listop. 1845 rozpoczął prelekcje; przez 2 lata następne opracował dwa pierwsze wieki średnie. Rok 1847, w którym szwajcarskie kantony katolickie, upominające się o swobodę wyznania, zostały zdradziecko opanowane przez wojska związkowe (ob. Szwajcarja), zniewolił D’a wraz z towarzyszami do ucieczki, przy czém stracił on znaczną część rękopismu. Po krótkiem tułactwie osiadł w Innsbruku (1848); ostatnie zaś lata (od 1853) przepędził w Scheftlarn pod Monachium, jako spowiednik przy tamecznym klasztorze angielskich panien; tamże † 1 Maja 1859 r. Wielką zasługę zjednał sobie sumienném, krytyczném opracowaniem bardzo szczegółowej historji wieków średnich, p. t. Synchronistische Geschichte der Kirche und der Welt im Mittelalter. Kritisch aus den Quellen bearbeitet von J. F. Damberger, Exprofessor, mit Beihilfe einiger gelehrten Freunde. 1 — 15 Band (Regensburg, u Pusteta, 1850 — 60 in-8 s. 413, 580; następne tomy mają blizko po 900 str. druku ścisłego). Ostatni tom (XV, druk zaczęty 1860) dokończony został r. 1863, już po śmierci autora, przez o. Daniela Rattingera, który dodał (w przedmowie, przy ostatnim zeszycie tegoż tomu) życiorys D’a. Całe dzieło z samych źródeł czerpane, miało w 18 tomach zawierać historję aż do tak zw. reformacji; lecz doprowadzone zostało tylko do r. 1378. Przy każdym tomie, oprócz rejestru alfabetycznego, jest dodany Kritikheft, z osobną kartą tytułową (tyt. jak wyżej), średnio mający ok. 200 str. i obejmujący w sobie krytyczne wywody lub wskazówki do faktów, w tekście opowiedzianych. X. W. K.