Encyklopedja Kościelna/Elwira
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom IV) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Elwira (Illiberis. Illiberris, Eliberis, Elbira, Elvira), Plinjusz (Hist. nat. III 1 i 4) mówi o dwóch miastach nazwiskiem Illiberis: jedno w Gallji narbonneńskiej, dzisiejsze Collioure, w dep. Roussillon; drugie w hiszpańskiej prowincji Baetica, dzisiejszej Andaluzji. Pierwsze zburzone zostało jeszcze przed Konstantynem W.; drugiego w XVI w. były jeszcze ruiny, niedaleko od dzisiejszej Grenady. E. hiszpańska była stolicą bpią od pierwszych wieków chrześcjanizmu, upadła dopiero od czasu zajęcia Hiszpanji przez Maurów, a ok. r. 1483 zamiast Elwiry zajęła miejsce Grenada, wyniesiona do godności stolicy arcybpiej. E. sławę swoją w historji zawdzięcza synodowi narodowemu bpów z całej Hiszpanji. Jakkolwiek autentyczność aktów tego synodu (ap. Mansi, Concil. II 57—397) nie ulega wątpliwości (ob. rozprawę w czasopiśmie Katholik, Mainz 1819 t. II s. 419), przecież data jego nie jest pewną. Prawdopodobnie odbył się on r. 305 v. 306. Bpi wydali na nim 81 kanonów, które po większej części przeszły do Decretum (ob.) Gracjana. Kanony te, wykład ich i literaturę o synodzie E. ob. Hefele, Conciliengesch. ks. I § 13. O bpach elwirskich ob. Gams, Series episc. s. 34. Kanony 1, 2, 6, 7, 8, 12, 17 i in. przepisują o grzesznikach: placuit nec in finem eos communionem accipere. Ztąd niektórzy wnosić chcieli, jakoby synod el. odbył się na znaczny czas przed soborem nicejskim i że trąci nowacjanizmem. Lecz inna jest surowość nowacjanów (ob.), a inna tego synodu. Nowacjanie zaprzeczali Kościołowi prawa rozgrzeszania tych, którzy po chrzcie w ciężki grzech popadli; synod zaś el. nie pozwala upadłych (lapsi) jednać z Kościołem, non desperatione veniae, sed rigore disciplinae. Nie wiadomo też, co tu się rozumi przez ecmmunionem, czy przywrócenie do jedności z wiernymi, czy N. Sakrament? Bywało bowiem, że publicznie pokutujący otrzymywali sakramentalne rozgrzeszenie, pomimo że do zewnętrznej jedności z Kościołem nie byli przypuszczani, aż po ukończeniu pokuty. Synod przeto zabraniając communionem, nawet in articulo mortis, prawdopodobnie nie miał intencji zabraniać sakramentalnego rozgrzeszenia. A gdyby i mieli takową intencję bpi hiszpańscy, nie stanowiła ona normy dla całego Kościoła, którego praktyka była wprost przeciwną (ob. Pokuta publiczna). Kanon 36-y o obrazach przepisuje: Placuit picturas in ecclesia esse non debere, ne quod colitur et adoratur, in parietibus depingantur. Dla czego Kościół w pierwszych wiekach unikał obrazów, ob. tej Enc. III 343. Tu zdaje się być tylko mowa o obrazach, według upodobania czyjegokolwiek, często niezgodnych z świętością miejsca. Ob. uwagi Binterima w Katholik (1821, II 436) nad Herbst’a rozprawą o synodzie el. w Theolog. Quartalschr., Tübing 1821 s. 30. X. W. K.
