Encyklopedja Kościelna/Fürstenberg Fryderyk Wilhelm Franciszek
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Fürstenberg Fryderyk Wilhelm Franciszek, baron von; ur. 7 Sierp. 1729 w Herdringen, majętności ojca, w księstwie Westfalskiém. Rodzina jego należy do najstarszych szlacheckich rodów Westfalji. Razem z bratem swoim, późniejszym bpem paderborneńskim i hildesheimskim, uczył się u jezuitów, później w uniwersytecie kolońskim, a następnie w Salzburgu. Dla ukończenia edukacji podróżował po Niemczech i Włoszech. Otrzymawszy kanonję w Münster (Monastyr), w czasie wojny siedmioletniej używany do negocjacji politycznych przez arcbpa kolońskiego Klemensa Augusta, który był zarazem bpem monastyrskim, wyrobił się na znakomitego męża stanu. Po śmierci Klemensa Augusta (6 Lut. 1761) kapituła monastyrska nie mogąc przystąpić do wyboru bpa, z powodu stojącej w kraju armji nieprzyjacielskiej, wyprosiła w Rzymie przedłużenie terminu wyborczego, naprzód na kilka miesięcy, a następnie na czas nieoznaczony. Dopiero we Wrześniu 1762 była kapituła w możności przystąpienia do wyboru i wybranym został Maksymiljan Fryderyk, arcbp i elektor koloński. Na wybór ten stany jeneralne holenderskie użyły 300,000 zł. holenderskich, do której to summy Anglja dodała półowę. Nowy książę biskup oddał Fürstenbergowi rządy kraju, najprzód jako ministrowi i tajnemu radcy, a w kilka lat później jako wikarjuszowi jeneralnemu i kuratorowi wyższych zakładów naukowych. Rządy te były bardzo dobroczynne dla księstwa Monastyrskiego: F. podniósł finanse, rolnictwo, przemysł, zaprowadził ulepszenia w sądownictwie, w służbie zdrowia publicznego, założył akademję wojskową (z której wyszedł sławny jenerał Kleber, zabity w Egipcie), uorganizował landwerę, a wszystkie te reformy zaprowadzał za zgodą stanów. W skutek usilnych zabiegów Austrji, na koadjutora arcbpa kolońskiego, a zarazem bpa monastyrskiego wybranym został 16 Sierp. 1780 r. Maksymiljan Fryderyk, najmłodszy syn cesarzowej Marji Teresy; F. stał na czele oppozycyjnej temu wyborowi partji, popieranej przez gabinet pruski; dla tego też nowy koadjutor wezwał F’a do podania się do dymissji z ministerstwa, zostawiając mu wszakże wikarjat jeneralny i zarząd szkół, na jaki teraz zwrócił on całą swoją uwagę. Zajmował się F. pilnie wychowaniem ludowém, gimnazjalném, założył (16 Kw. 1780) uniwersytet w Monastyrze. Troskliwości też jego pedagogicznej zawdzięczać należy trzeźwość, z jaką mieszkańcy księstwa zachowali się później, względem ułudnych obietnic rewolucyjnych. Gdy Münster przeszło pod panowanie pruskie, F. zupełnie wycofał się od życia publicznego. Um. 16 Wrz. 1810 r. Cf. W. Esser, Fr. v. Fürstenberg, dessen Leben u. Wirken nebst seinen Schriften über Erziehung u. Unterricht, Münst. 1842. N.
