Encyklopedja Kościelna/Filopon Jan
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Filopon (Philoponus) Jan, rodem z Aleksandrji egipskiej, ur. w pierwszej połowie VI w.; był grammatykiem; biegły w filozofji platońskiej i arystotelesowej. Przeciw neoplatonikowi Proklusowi, który dowodził, że świat jest odwiecznym, F. napisał De aetémitate mundi contra Proclum liber (Κατὰ Πρὸκλον), gdzie zbija swego przeciwnika 18 dowodami, już to wziętemi z Zacharjasza mityleńskiego, już własnemi (cf. Werner, Gesch. d. apol. Lit. t. 1 §. 102). Rozprawa ta, wraz z dziełem Proklusa (Ἐπιχειρήματα), wydaną była po grec. Venet. 1535, po łac. ex vers. Joh. Mahotii, Lugd. 1557. Podobnej treści jest F’a In hexameron liber (v. Commentarior. in mosaicam mundi creationem libri VII, v. De mundi creatione ll. 7. Περὶ Κοσμοποΐας), dedykowane Sergjuszowi, arcybpowi kpolskiemu († 638), monotelicie. Trzecie jego pismo teologiczne jest Disputatio de Paschate. Oba ostatnie pisma wydal razem Corder (ob.) 1630 r., i Galland. Bibl. t. XII. Kommentarze F’a na Arystotelesa i Platona, jako też inne Pisma nie teologiczne, ob. J. A . Fabric. Bibl. gr. ed. Harl. X 645... Należał F. do monifizytów, a nawet wśród nich został założycielem, czy też głównym krzewicielem tryteumu, nie umiejąc odróżnić w bóstwie natury od osoby. Zmartwychwstanie ciała przedstawiał jako nowe stworzenie. Błędy swoje szerzył w Kpolu; arcybp kplski Jan Scholastyk († 577) czynnie przeciw nim wystąpił, jak świadczą akta dysputy, przeciw triteizmowi za niego odbytej (Photius, Biblioth. cod. 21—24, 55, 75). F. potępiony został na soborze kplskim r. 681 (act. XI. Harduin. Conc. III 1288). Data śmierci jego niewiadoma. Miał żyć jeszcze r. 641 podczas zdobycia Aleksandrji przez Saracenów i prosić o darowanie sobie ksiąg filozoficznych. Fabric. l. c. s. 640. Cf. Joannes Damasc., De haeres. c. 83; Timotheus Presb. ap. Coteler. Monum. Eccl. gr. III 413.; Werner op. c. t. I §. 96, 102 t. II §. 282. X. W. K.
