Encyklopedja Kościelna/Friul
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Friul (włosk. Cividale, Cividale del Friuli, Civitad del Friuli; franc. Frioul; niemiec. Friaul; dawniej Forum Julii), stolica księstwa tegoż nazwiska, w królestwie Longobardów, do r. 1866 pod panowaniem Austrjaków, dziś w wenecko-mantuańskiej prowincji Udine. F. było najprzód stolicą bpią, pod zwierzchnictwem patrjarchów akwilejskich; zburzone r. 452, wraz z Akwileją, podniosło się później. Ok. r. 726 patrjarcha akwilejski Kalikst przeniół z Akwilei do F. swoją rezydencję, ztąd powstał „patriarchatus aquilejensis v. forojuliensis“; lecz patrjarcbat ten przez utworzenie patrjarchatu Grado, a później i prowincji salzburgskiej (811 r.), zredukowany został do szczupłych granic w samej tylko Lombardji (Wiltsch, Handb. d. Kirchl. Geogr. I 277). Franc. Menzano, Annali del Friuli (od r. 614—1797), 1858—68, 6 v. F. w dziejach kościelnych pamiętny jest synodem prowincjonalnym. Baronjusz (Annal. an. 791 n. 6) datę tego synodu podaje r. 791, ponieważ w protokóle synodalnym powiedziano, że odbył się w 23 roku Karola. Lecz że to jest synod włoski, przeto trzeba liczyć 23 rok panowania Karolowego w Italji (t. j. od r. 774), a nie we Francji i Niemczech. Synod więc odnieść należy do r. 796 (Pagi, Crit. Annal. ad l. c.); zwołał go Paulin, patrjareha akwilejski. Z przedmiotów dogmatycznych uchwalono przyjęcie wyrazu „Filioque“ do składu wiary i potępienie adopcjanizmu; z dyscyplinarnych zaś ustanowiono 14 kanonów względem reformy duchowieństwa, zakonnic i względem małżeństw. Akta tego synodu ap. Mansi, Conc. XIII 830 i w S. Paulini (ob.) Opera. Cf. Hefele, Conciliengesch. § 404. X. W. K.
