Encyklopedja Kościelna/Fryburg badeński
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Fryburg badeński (Freiburg im Breisgau, Friburgum). Arcybiskupstwo fryburgskie ustanowił Papież Pius VII 16 Sierp. 1821 r. Do tego arcybiskupstwa należą biskupstwa: Rottenburg, Moguncja, Fulda i Limburg. Do Fryburga należą katolicy w. ks. Badeńskiego i dwóch księstw Hohenzollern: Sigmaringen i Hechingen; do Rottenburga katolicy królestwa Wirtembergskiego; do Moguncji katolicy w. ks. Hessen-Darmstadt; do Fuldy katolicy księstwa Hessen-Cassel i dziewięć parafji w. ks. Sasko-Wejmarskiego; do Limburga katolicy księstwa Nassauskiego i b. wolnego miasta Frankfurtu. Arcybpstwo fryburgskie, jako djecezja w w. ks. Badeńskiem, składa się z części dawniejszego biskupstwa konstancjeńskiego, z części biskupstw: strasburgskiego, spirskiego, wormskiego, würzburgskiego, bazylejskiego i regensburgskiego. Oprócz kapituły metropolitalnej, ma to arcybpstwo w Badeńskiém, w Hechingen i Sigmaringen 39 dekanatów, 801 probostw, 133 beneficja i 230 wikarjatów, a zatém razem 1,164 miejsc, z przywiązaną do nich pieczą dusz. Liczba katolików wchodzących w skład arcybpstwa w 1845 r. wynosiła, według urzędowej statystyki: w Badeńskiem 897,008, a w obydwóch księstwach 64,800, ma zatém razem 961,808. Pomiędzy nimi mieszkało 428,103 protestantów, 1,515 menonistów i 23,258 żydów. Ogólna liczba katolików pięciu djecezji, należących do arcybpstwa fryb. wynosiła w 1849 r. 2,250,000 dusz. Kapituła metropolitalna składa się z dziekana i 6 kanoników, a oprócz tego jest jeszcze 6 kapelanów metropolitalnych i 2 beneficjatów dla pieczy dusz i okazałości nabożeństwa. Metropolitalnym kościołem zrobił Pius VII parafjalny kościół Wniebowzięcia N. M. Panny. Jest to jeden z najpiękniejszych kościołów w Niemczech, w gotyckim stylu budowany. Podziwienia godną jest wieża tego kościoła, która z czworoboku przechodzi w ośmiobok, a ażurową, również ośmioboczną piramidą wysoko w powietrze wystrzela. Budowę tego kościoła rozpoczął książę Konrad z Zähringen r. 1122 do 1152, dokończył zaś budowy, wyjąwszy nowego chóru, hr. Konrad I z Fryburga, który od r. 1236 do 1272 panował. Cały kościół jest w kształcie krzyża, w kierunku z zachodu na Wschód, wybudowany z czerwonego piaskowca. Najprzód wybudowano ramię krzyża, t. j. poprzeczną, część, i ta jest jeszcze w stylu bizantyjskim; następnie zbudowano nawę kościoła, na trzy części podzieloną. Wieża, ukończona około półowy XIII w., stoi ku zachodowi, przy wnijściu do środkowej nawy. Na ramieniu poprzeczném są dwie mniejsze wieże, których niższa część budowana jest w stylu bizantyjskim, wyższa zaś i późniejsza w stylu gotyckim. Koszta budowli ponosili książęta z Zähringen, później hrabiowie z Fryburga, a także i obywatele miasta, którzy przy pogrzebach opłacali na ten cel pewną przepisaną kwotę. Już r. 1146 budowla tak daleko postąpiła, że św. Bernard miewał tam kazania i do wojny krzyżowej zachęcał. Według znajdującego się jeszcze napisu, budowanie nowego chóru rozpoczęto 1354 r., a poświęcono go 1513 r.; otoczony jest cały boczną nawą, w której znajdują się kaplice z ołtarzami. Wieża ma wysokości, według starego i prawdziwego podania, tyle stóp, ile jest dni w roku przestępnym, t. j. 366 stóp wiedeńskiej miary. Kościół ten jest cały ukończony, z wyjątkiem kilku małych wieżyczek. Według bulli erekcyjnej tego arcybpstwa, kapituła metropolitalna obiera arcybpa; książę panujący ma prawo przed obiorem wykreślić z listy kandydatów osoby, któreby uważał za niemiłe dla siebie. Dziekana kapituły, kanoników i prebendarzy obiera naprzemian arcybiskup z kapitułą. Fryburg posiada konwikt teologiczny (gmach seminaryjski z kościołem), który r. 1824—1827 wystawiono za panowania w. ks. Ludwika. Tam mieszkają alumni, poświęcający się naukom teologicznym. Seminarjum arcybiskupie znajduje się w St. Peter, w wielkim i pięknym, supprymowanym 1806 r. klasztorze benedyktynów. Ze zgromadzeń zakonnych w Baden są tylko żeńskie: najwięcej sióstr miłosierdzia, następnie urszulinek, sióstr krzyża z Niederbronn i t. d. W Hohenzollern byli jezuici, a po ich wypędzeniu 1872 r. pozostali tylko benedyktyni. W Fryburgu jest katolicki uniwersytet (Ludovico-Albertina), założony 1454 czy 1456 r. (drugi protestancki jest w Heidelbergu); miał on r. 1862—63: 43 professorów; studentów teologów 125 (nadto 33 cudzoziemców), jurystów 67 (7 cudz.), medyków 40 (12 cudz.), filozofów 10 (4 cudz.). Od tego miasta, katolicka Encyklopedja kościelna niemiecka nosi nazwę Freiburger Kirchen-Lexicon (ob. Wetzer). Archidjecezja fryburgska ma swój Freiburger Diöcesan-Archiv, Organ des kirchlich-historischen Vereius der Erzdiöcese Freiburg für Geschichte, Alterthumskunde und christliche Kunst, mit Berücksichtig ungder angrenzender Bisthümer, Freiburg, t. I 1865, t. II 1866, t. III 1868, t. IV 1869, t. V 1870, t. VI 1871, t. VII 1873, t. VIII 1874, in-8. Księgarnia pod firmą Herder’a w Fryburgu zajmuje się wydawaniem pożytecznych dzieł w duchu katolickim. Ob. Heinr. Bruck, Die oberrheinische Kirchenprovinz, Mainz 1868.
