Encyklopedja Kościelna/Fryderyk III cesarz
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Fryderyk III, cesarz, z domu Habsburgskiego, syn Ernesta Żelaznego, księcia austrjackiego. Podczas długiego, bezczynnego, a jednak niespokojnego panowania Fryderyka III (1450—1493), państwo Niemieckie zdawało się chylić ku upadkowi. Na wschodzie Turcy, coraz więcej groźni, zdobyli Konstantynopol (1450), opanowali Belgrad i tylko dzielność Hunjada ocaliła cesarstwo. Fryderyk z wielką trudnością zdołał utrzymać swego synowca Władysława V Pogrobowca, syna Alberta II († 1439), na tronie węgierskim i czeskim. Gdy Władysław umarł 1457 r., Mateusz Korwin, syn Jana Hunjada, oswobodzony z więzienia wstąpił na tron węgierski (1458), a Jerzy Podjebrad ogłoszony został królem czeskim (1458). Fryderyk znalazł się prawie w rozpaczliwém położeniu. Błędni rycerze łupili kraj, nie oszczędzając osobistych posiadłości cesarza. Król Jerzy popierał domowy niepokój w Austrji; Mateusz Korwin wypędził F’a dwa razy z Wiednia i oblegał go w Neustadt. Tylko Styrja, Ems, Weis i Linz zdawały się pozostawać dziedzictwem austrjackiém. O koronę niemiecką porozumiewał się Jerzy z domem Witelsbachów, a także marzył o niej Ludwik, król francuzki. W Niemczech zatargi domowe mnożyły się coraz więcej. Albert, margrabia brandenburgski, wojował i łupił Norymbergę, a wojna z elektorem palatynem Fryderykiem i Ludwikiem, księciem bawarskim , wstrząsała całe wyższe Niemcy. Lecz ani łupieztwa Węgrów, ani domowe walki Niemców nie psuły Fryderykowi jego pokoju, jego snów, jego zwykłych zatrudnień. Ufając w sławne A, E, I, O, U, (Austria erit in orbe ultima), pozwolił przeciwnikom swoim niszczyć się wzajemnie, pozyskał sobie koronę cesarską, a połączywszy się z domem Brandenburgów, przymusił Ludwika bawarskiego do wydania sobie miasta Donauwörth. Gdy król Jerzy został pokonany przez Mateusza Korwina, cesarz z tym ostatnim zawarł umowę o następstwo; przyłączył Burgundję do cesarstwa, przez małżeństwo swego syna Maksymiljana z Marją burgundzką. Z książętam i cesarstwa, potężnymi przez swoje związki rodzinne, a przez ustawiczne wojny zagrażającym i całości państwa, zawarł pokój na lat dziesięć 1486 r. A choć po śmierci Mateusza Korwina († 1490), nie Fryderyk lecz Władysław, królewicz polski, został królem Węgier i Czech, wszakże traktat o następstwo tronu, zawarty przez tegoż ostatniego z domem Habsburgów (1491), był korzystnym dla cesarstwa. Spokojna wytrwałość Fryderyka zwyciężyła wszelkie przeszkody. Przeżył on wszystkich swoich nieprzyjaciół, a nie zwyciężywszy ich, doszedł do zamierzonego celu. Jego można uważać dopiero za prawdziwego założyciela cesarskiego domu Habsburgów, który, od niego począwszy aż 1740 r., dał Niemcom jedenastu cesarzy. Cf. Scharpf, Nicolaus von Cusa, cz. I (Höfler).
