Encyklopedyja powszechna (1859)/Abd-el-Mumen
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Abd-el-Mumen |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Abd-el-Mumen, założyciel maurytańsko-hiszpańskiej dynastyi Muahedimów czyli Almohadów, która od 1146 — 1273 rządziła północno-zachodnią Afryką i Hiszpaniją arabską. Objąwszy tron r. 1130 po śmierci Mahadfego, starał się w pierwszych latach panowania ustalić władzę swą w Afryce i przeciwstawić w Hiszpanii rosnącą potęgę Almohadów gasnącemu wpływowi Almorawidów. Roku 1143 Taszfin, wnuk założyciela państwa Almorawidów, wystąpił zbrojnie przeciw Abd-el-Mumenowi, lecz pobity kilkakrotnie, odparty został do Tiemczenu, następnie do Oranu5 gdzie otoczony przez przeciwnika, szukając ocalenia w ucieczce, skutkiem upadku z konia postradał życie (1145). Całe państwo Almorawidów przeszło teraz pod władzę zwycięzcy, który przez lat kilka ograniczał się na rozszerzaniu swego wpływu w Afryce, zanim ulegając prośbom mahometanów Andaluzyi, wysłał armiję do Hiszpanii, w zamiarze obronienia ich przeciw Alonzowi VII królowi Kastylii. Po pięcioletniej walce na półwyspie, wojska jego zdobyły wszystkie kraje posiadane niegdyś przez Almorawidów. Podczas tej wojny uporczywej, Abd-el-Mumen starał się o zaprowadzenie ładu w swojém państwie i podniesienie oświaty. Śmierć Alonza VII (1157) więcej jeszcze niż odniesione zwycięztwa, przyłożyła się do utwierdzenia władzy Almohadów na półwyspie. W Afryce tymczasem Abd-el-Mumen roku 1158 obiegi miasto Mehadię, zdobył je i kazał w pień wyciąć wszystkich jego mieszkańców chrześcijańskich. Inne miasta nadbrzeżne i wszystkie plemiona berberyjskie poddały się teraz jego berłu, i państwo Almohadów rozszerzyło się tym sposobem od Oceanu aż do granic Egiptu. Po dokonaniu tej zdobyczy, Abd-el-Mumen udał się do Tangeru, postanowiwszy na ten raz przeprawić się osobiście do Andaluzyi, jedynego kraju, w którym władza jego dotychczas nie była ustaloną. Obecność jego na półwyspie nadała żywszy obrót wojnie przeciw chrześcijanom: Alonzo, król portugalski, został pobity; Badajoz, Beja i kilka innych miast poddały się zwycięzcy (1161). Powróciwszy do Afryki, Abd-el-Mumen czynniej jeszcze zajął się wewnętrzną administracyją obszernego swego państwa, a mianowicie urządzeniem systematu podatkowego, wojskowości i zakładaniem fabryk broni. Tymczasem walka w Andaluzyi nie ustawała, i chociaż oręż Almohadów wszędzie prawie był zwycięzki, potrzeba było jednak wymierzyć cios stanowczy. W tym celu Abd-el-Mumen ogłosił wojnę świętą i zgromadziwszy ogromną armiję, zamyślał, mimo wieku podeszłego, popłynąć z nią do Hiszpanii, gdy nagle śmierć go zaskoczyła r. 1162, po 33 latach pełnego sławy panowania.
