Encyklopedyja powszechna (1859)/Abdykacyja
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Abdykacyja |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
Abdykacyja, (z łacińskiego ab i dicere: zrzec się), wyraz oznaczający głównie złożenie władzy najwyższej przez monarchów. Abdykacyja najczęściej bywa skutkiem przykrych zawodów, doznanych w czasie długiego panowania, — niekiedy też nacisku zewnętrznego, lub powstania narodu. Najsławniejsze w dziejach abdykacyje są: cesarzy rzymskich, Dyoklecyjana i Maxymiljana (roku 305 po nar. Chr.); cesarza niemieckiego Karola V (r. 1556); Krystyny królowej szwedzkiej (1654); królów hiszpańskich Filipa V (1724) i Karola IV (1808); Amedeusza I, księcia Sabaudyi (1434); królów sardyńskich Wiktora Amedeusza (1750), Karola Emanuela IV (1802), Wiktora Emanuela I (1821) i Karola Alberta (1849); Ludwika Bonaparte, króla Hollandyi (1808); Napoleona I cesarza Francuzów, (1814 i 15); Karola X (1830) i Ludwika Filipa (1848) królów francuzkich; nakoniec Ludwika, króla Bawaryi (1848) i Ferdynanda cesarza austryjackiego (1848). W naszych dziejach pierwszy przykład abdykacyi dał Jan Kazimierz, który oddając narodowi władzę na sejmie roku 1661, w mowie swej przepowiedział upadek kraju. — Szlachta, zrzeczenie się tronu, poczytując za wielkie nieszczęście narodowe, wyjednała na sejmie r. 1669 prawo, że odtąd żaden król, nie może proponować sejmowi abdykacyi. Później jednak, aczkolwiek niedobrowolnie, abdykowali jeszcze królowie: August II (1707), Stanisław Leszczyński (1735), i Stanisław August (1795).
