Encyklopedyja powszechna (1859)/Admirał
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Admirał |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
Admirał, (z arabskiego: emir, wódz), dowódzca siły zbrojnej na morzu, wyraz użyty najprzód w XII stuleciu przez Genueńczyków i Sycylijczyków, jako tytuł naczelnego wodza ich floty. Dziś godność ta istnieje we wszystkich krajach, wyjąwszy w Turcyi, gdzie dowódzca floty nazywa się Kapudan-paszą. Za czasów dawnej monarchii francuzkiej, godność Admiralska była jedną z najpierwszych w koronie, a przywileje jej były tak wielkie, że ją Richelieu zniósł 1627 r.; przywrócił ją wprawdzie w 40 lat później Ludwik XIV, ale tych samych co dawniej swobód już do niej nie przywiązał, chociaż i tak jeszcze sądy Admiralicyi nie wydawały wyroków w imieniu panującego, lecz samego Admirała, chociaż on mianował na wszystkie posady w marynarce, udzielał dymissyje, paszporta i listy żelazne. Do niego też należała jedna dziesiąta część wszystkich zdobyczy i okupów, oraz jedna trzecia przedmiotów po rozbitych okrętach na brzegi wyrzuconych, lub ocalonych przez mieszkańców nadbrzeży. Rewolucyja 1789 roku, znowu zniosła ten urząd, lecz przywrócił go Napoleon, w osobie szwagra swego Murata; podczas restauracyi, Admirałem był książe Angouleme, pod jego zaś zwierzchnictwem dowodzili flottą wice i kontr-admirałowie. Ludwik Filip godność Admirałów Francyi zrównał z dostojeństwem marszałków. W Anglii tytuł wielkiego Admirała: Lord high admiral, udzielany jest tylko książętom krwi królewskiej; ostatnim był król Wilhelm IV przed wstąpieniem na tron, jako książe Clarence (r. 1828). W zastępstwie wielkiego Admirała rządzi Admiralicyja (ob), której członkowie nazywają się Lordami Admiralicyi. Oprócz tego odróżniają jeszcze w Anglii Admirałów bandery białej i błękitnej, pod których rozkazami zostają: wice-admirałowie i kontr-admirałowie, równi w stopniu generałom dywizyi i brygady. W r. 1816 było admirałów w marynarce angielskiej 70, wice-admirałów 75, a Rear-Admirals, admirałów tylnej straży 80; wszakże ostatniemi czasy dla względów oszczędności liczbę tę znacznie zmniejszono. Tytuł Admirała flotty (Admiral of the fleet) jest tylko honorowym, i równie jak tytuły wice i kontr-admirałów zjednoczonego królestwa, nadawany bywa zasłużonym oficerom marynarki. — W Rossyi na czele marynarki stoi generał-admirał, którą to godność piastuje obecnie W. K. Konstanty Mikołajewicz, brat panującego monarchy. — U nas Kazimierz Jagiellończyk miastu Gdańskowi nadał tytuł Admirała polskiego. F. H. L.
