Encyklopedyja powszechna (1859)/Ak-sakał-barby
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Ak-sakał-barby |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Ak-sakał-barby: zbiór wielu jezior w stepach mniejszej hordy Kirgizów, które w zeszłym jeszcze wieku stanowić miały jeden wielki wodozbiór, w obwodzie około wiorst 200 mający. W początku bieżącego stólecia, inżynierowie rossyjscy, przekonawszy się o istnieiu tych jezior, znaleźli ostrowy czyli przedziały pomiędzy niemi zarosłe nieprzebytym lasem trzcin, które niekiedy służą Kirgigizom za dogodne koczowiska. Położenie tych jezior geograficzne jest pod 48° szer. półn. a 81° długości wschodniej, znajome tém jeszcze, że pochłaniają jedne ze znaczniejszych rzek kirgizkich Turgaj, przyjmującą w siebie rzekę Ułu-Irgiz i wiele pomniejszych rzek i strumieni, z gór Mugodżarskich (odnoga Uralu) wypływających. Aksakał leży na północo-wschód od Aralskiego jeziora i oddzielone jest od tegoż, a mianowicie jego północnej zatoki zwanej Sari-dżaganal, piasczystą pustynią Kara–kum zwaną, której rozległość w tém miejscu około 100 wiorst wynosi. Okolice tych jezior zarosłe są trzciną, na przestrzeni kilkaset wiorst kwadratowych wynoszącej. Humboldt uważa, że w tej strefie drobnych jezior, połączonych z sobą nakształt różańca, w której spotykamy Ubagan-Dengiż, gruppę jezior Sary-kupa, Aksakałbarby i wiele pomniejszych, objawia się ciągle fenomen stopniowego wód wysychania, tak jak to już na jeziorze Aralskiém zauważano. Przyjmując więc opiniję Gensa, przypuszcza, że jezioro Aralskie w odległej starożytności, z jeziorem Aksakał i innemi, mogło stanowić jeden wielki wodozbiór, łączący się z oceanem Północnym: albowiem posuwając się od jeziora Aralskiego, w kierunku północno-wschodnim, znajdujemy jakby nieprzerwany, pomiędzy wschodniemi stokami gór Uralskich, a zachodniemi gór Kirgizkiego stepu średniej hordy, żłób około pięciu stopni geograficznych szerokości mający, który posuwając się dalej po za Omsk pomiędzy Irtysz i Ob przez step Barabiński, gdzie znów jeziora są nader liczne, dotyka bagnisk Basiugańskich i Jugańskich i na północ po za Surgul, a na wschód miasteczka Berezowa przez ziemie Berezowskich Ostiaków, łączy się z bagnistemi brzegami oceanu Lodowatego. Stare właśnie tradycyje przechowywane u Chińczyków, mówią o wielkiém jeziorze gorzkiém, które się miało niegdyś znajdować w środku Syberyi. G. Z.
