Encyklopedyja powszechna (1859)/Akwizgrańskie traktaty i Akwizgrański kongres
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Akwizgrańskie traktaty i Akwizgrański kongres |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Akwizgrańskie traktaty i Akwizgrański kongres. Pierwszy traktat akwizgrański ukończył wojnę dewolucyjną, którą Ludwik XIV w r. 1667 prowadził z Hiszpaniją, powołując się na istniejące w Niderlandach prawo prywatne dewolucyi (ob.), mocą którego po śmierci swego teścia, Filipa IV, chciał sobie przywłaszczyć znaczną część Niderlandów hiszpańskich. Zwycięzki pochód Ludwika wstrzymanym został potrójnem przymierzem Anglii, Hollandyi i Szwecyi, nakazującem Hiszpanii pod zagrożeniem wojny, odstąpienia Francuzom albo Franche-Comte, albo zdobytej już przez nich części Flandryi, mianowicie Charleroi, Oudenaerde, Ath, Donai, Tournay i Lille. Po przyjęciu warunków przez Ludwika w St. Germain-en-Laye, i po odstąpieniu przez Hiszpaniję żądanej części Flandryi, potrójne przymierze dnia 2 Maja 1668 r. w Awizgranie ostateczny utrwaliło pokój, do utrzymania którego w roku następnym oddzielnym jeszcze zobowiązało się traktatem. — Drugi traktat akwizgrański zakończył wojnę o sukcessyję austryjacką, spowodowaną pretensyjami elektora bawarskiego, Karola Alberta, na tron austryjacki zajęty r. 1740 przez Maryję Teressę, i w której, podczas ośmioletniego jej trwania, ze strony Bawaryi wzięły udział Francyja, Hiszpanija, Modena i Genua, — ze strony Austryi: Sardynija, Wielka Brytanija, Saxonija i Hollandyja. Powodzenie Austryi i jej sprzymierzonych, skłoniło mocarstwa nadmorskie do przywołania w pomoc korpusu rossyjskiego, pod księciem Repninem, którego przybycie nad Ren przyśpieszyło traktat preliminaryjny w Akwizgranie, dnia 30 Kwietnia 1744 roku, pomiędzy Francyja i dwoma państwami morskiemi. Traktat ten w r. 1748 (18 Października), zamieniony został na pokój zupełny, do którego przystąpiły również Hiszpanija, Austryja, Genua i Sardynija, — Bawaryja bowiem i Saxonija poprzednio już ustąpiły z placu boju. Pokojem tym zatwierdzono wszystkie traktaty dawniejsze i sankcyję pragmatyczną; Sardynija zatrzymała odstąpione jej podczas wojny terrytoryjum medyjolańskie,—Parmę, Piacenzę i Gua-stallę oddano infantowi hiszpańskiemu Filipowi, — Prussom zaręczono posiadanie Szlązka i hrabstwa Glatz, — Anglii zapewniono na nowe cztery lata traktat As-siento (ob.), oraz pozwolono ufortyfikowania Dunkierki od strony lądu i wypędzono pretendenta Edwarda Stuarta z Francyi. — Akwizgrański kongres rozpoczął w 1818 szereg kongresów, któremi Święte Przymierze (ob.) starało się wzmocnić swój systemat. Kongres ten otwarto dnia 30 Września, a zamknięto w dniu 21 Listopada t. r.; głównym jego celem było wycofnięcie z Francyi armii okkupa-cyjnej, liczącej przeszło 150,000 żołnierza, oraz przywrócenie Francyi do grona wielkich mocarstw. Cesarze: Rossyjski i Austryjacki osobiście obecni byli na tym kongresie; pełnomocnikami byli: Metternich, Castlereagh i Wellington, Harden-berg i Bernstorff, Nesselrode i Kapodistrias, a ze strony Francyi Richelieu. W dniu 4 Listopada Francyja zaproszoną została do udziału w rozprawach kongresu, a po dopełnieniu przez nią zobowiązań pieniężnych, wszystkie pięć mocarstw w dniu 15 Listopada podpisały protokół, skreślający w duchu świętego przymierza zasady przyszłej polityki, który następnie w formie deklaracyi zakommunikowano wszystkim innym gabinetom.
