Encyklopedyja powszechna (1859)/Alexander Jan I (Couza)
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Alexander Jan I (Couza) |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Alexander Jan I (półkownik Couza), wybrany hospodar Multan i Wołoszczyzny, urodził się r. 1820, w Galaczu, w Multanach czyli Mołdawii. Ród jego, czystej krwi rumuńskiej, należy do najdawniejszych w kraju i posiada szacunek powszechny. W r. 1834 wysłany przez rodziców do Paryża Alexander Jan, blizko pięciu lat przepędził tu na naukach, poczém wrócił do Multan. Najprzód pełnił urząd prezesa trybunału cywilnego w Galaczu. Około r. 1850 za hospodarstwa księcia Grzegorza Ghika, mianowańy perkalabem czyli gubernatorem Galaczu. Jako sędzia i wyższy urzędnik administracyjny, Couza zyskał wziętość powszechną. Według zwyczaju krajowego, bardzo młodo zapisany do wojska, był mianowany w r. 1857 adjutantem kajmakama Yogoridesa, w stopniu pułkownika, a następnie wysłany znowu na gubernatora do Galaczu. Czynności około wyborów i instrukcyje dane mu do wykonania, zdawały mu się przeciwnemi prawom jego spół-obywateli i rzetelności rządu; złożył przeto urząd, a przytém zaniósł protestacyją energiczną, która wielki znalazła rozgłos. Odtąd czynny brał udział w działaniach stronnictwa narodowego, którego zawsze się trzymał, i wraz z niém przyłożył się do unieważnienia wyborów, podstępnie kierowanych przez Vorogidesa, tudzież należał do większości dywanu ad hoc, na którym objawiało się tak potężnie życzenie zjednoczenia obojga księztw. Gdy konwencyja paryzka dnia 19 Sierpnia 1858 r. powołała Mołdawian do wyboru zgromadzenia, celem elekcyi hospodara, Couza wybrany został deputowanym w Galaczu. Tymczasowi kajmakani: Pano, Bazyli Stourdza i Stefan Catargi, wprowadzili go do ministeryjum, wraz z przyjaciółmi jego Bazylim Alexandri, Donici, Janem Kantakuzenem i t. d., i powierzyli mu wydział wojny. Ten urząd piastował, gdy zgromadzenie w Jassach dnia 17 Stycznia 1859 r., jednogłośnie wybrało go hospodarem multańskim. Dnia 5 Lutego tegoż roku, niepokonany zapał patryjotyczny zwrócił na niego jednomyślność głosów zgromadzenia w Bukareście, które go powołało na tron wołoski. Couza wybrany został przez swoich przyjaciół, nawet przez spółzawodników, przez deputowanych wszelkich opinij; a powitany z uniesieniem przez cały naród rumuński, który tém uczcił w nim wysokie przymioty i charakter męża publicznego, tudzież cnoty, otwartość i uprzejme obejście się człowieka prywatnego. Dnia 20 Lutego 1859 roku książę Alexander Jan I wydał odezwę o wybraniu siebie hospodarem połączonych księztw Multan i Wołoszczyzny, i z zapowiedzią zasad, których trzymać się będzie w rządzeniu niemi. L. R.
