Encyklopedyja powszechna (1859)/Alpejskie rośliny

<<< Dane tekstu >>>
Autor anonimowy
Tytuł Encyklopedyja powszechna
Tom Tom I
Rozdział Alpejskie rośliny
Wydawca S. Orgelbrand
Data wyd. 1859
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Indeks stron

Alpejskie rośliny, tak nazywają się właściwie rośliny żyjące na wysokich górach pomiędzy górną granicą drzew i dolną wiecznych śniegów, pod któremi ślady życia znikają. Że zaś stosownie do szerokości geograficznej i rozmaitych okoliczności miejscowych, te linije napotykają się w rozmaitych wysokościach, a rośliny pomiędzy niemi rosnące wszędzie powierzchownością przynajmniej są do siebie zbliżone, przeto widoczną jest rzeczą, źe szczególności dostrzegane w roślinach, tak zwanych alpejskich, bardziej zależą od średniej temperatury miejsca, jak od wzniesienia jego nad poziom morza. Tak w Andach podrównikowych rośliny znajdujące się w wysokości 12—15,000 st., przypominają rosnące w Europie środkowej na wysokości 6,000 st. nad poziom morza, te zaś są podobne, a często zupełnie takie same, jak rosnące na górach nieznacznaj wysokości Laponii, lub nawet na poziomie morza w krainach jeszcze bliżej bieguna położonych. Rośliny alpejskie, we wszystkich szerokościach geograficznych napotykane, mają cechy wspólne, chociaż są także różnice pomiędy niemi. Wszystkie one w ogólności są roślinami wieloletniemi, a ztąd pień czyli łodygę mają drzewiastą; co ztąd pochodzi, że lato w takich okolicach jest za krótkie, aby z nasienia roślina dojrzała i wydała dojrzałe owoce. Łodygi ich zazwyczaj są krótkie z wieloma gałęziami krótkiemi, mocno pomiędzy sobą poplątanemi, co ztąd pochodzi, że czas wegetacyi za krótki, aby pędy długie rozwinąć się mogły. Liście słabe, suche w porównaniu z kwiatami, które znakomitej okazałości zwłaszcza w krajach południowych dochodzą; to zjawisko objaśnia się niedostatkiem pożywienia z ziemi, którego obfitość, jak wiadomo, powoduje znakomicie rozwijanie się części zielonych, gdy jego niedostatek sprzyja powstawaniu kwiatów i owoców; wiadome jest na tej prawdzie opierające się postępowanie ogrodników, którzy dla przyspieszenia kwitnienia, umieszczają rośliny w ciasnych doniczkach. Różnice zachodzące pomiędzy alpejskiemi roślinami gór wysokich południa, a takiemiż na północy rosnącemi, dwom szczególniej przypisać należy okolicznościom, temperaturze podczas lata i stopniowi zgęszczenia powietrza; wyrażeniem ich jest silniejsze rozwinięcie się kwiatów pod względem wielkości, koloru i zapachu, a słabsze liście u pierwszych jak u drugich. W Alpach, w strefie, którą nazywamy alpejską, zwracają na siebie uwagę rośliny z rodzajów: goryczka (gentiana), łomikamień (saxifraga), różodrzew (rhododendron), pierwiosnek (primula) i t. d. Niektóre rośliny alpejskie znajdują się w miejscowościach bardzo ograniczonych. Z pomiędzy 2,200 gatunków roślin jawnokwiatowych, składających florę szwajcarską, naliczono dotąd 126 gatunków w Alpach tego kraju wyłącznie rosnących, w liczbie ich są i takie, które w jedném tylko miejscu były napotkane, jak np. dziurawiec (hypericum coris), znajdujący się na górze Wiggis w kantonie Glarus; Wulfenia carinthiaca, na Alpie kuwergskim w Karyntyi i wiele innych. Przenoszenie roślin alpejskich do ogrodów, połączone jest z wieloma trudnościami i bardzo często niepomyślnie wypada. W wysuszonym stanie są one dla oka przyjemne i dla tego poszukiwane przez miłośników i zbieraczy roślin; z tej przyczyny w Szwajcaryi wszędzie są do nabycia małe zielniki. Sieber, Hoppe, Schleicher i inni, złożyli większe zbiory roślin alpejskich i te upowszechnili we wszystkich krajach.


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: anonimowy.