Encyklopedyja powszechna (1859)/Andaluzyt
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Andaluzyt |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Andaluzyt, minerał ten biorący swą nazwę od Andaluzyi, gdzie go po raz pierwszy odkryć miano, znaleziony był następnie przez hrabiego Bournon w górach Forezu, a później w bardzo wielu innych miejscowościach. Kryształy jego rozsiane są w skałach granitowych, i tak przylegają do łoża, że powierzchnia ich zawsze prawie pokryta jest powłoką z miki, kryjącą całkowicie właściwą mu barwę. Najpiękniejsze kryształy pochodzą z doliny Lisens, blisko Inspruku w Tyrolu. Postać pierwotna andaluzytu jest słup rombowy prosty, rzadko trafia się w kombinacyjach i to bardzo prostych. Barwa tego minerału zwykle jest czerwono-mięsna, czasami wszelako bywa szara a nawet czarna. Zmiana tej barwy prawdopodobnie od zmian pewnych zależy i Dufrenoy przekonał się, że andaluzyt czerwony twardszy jest od szarego. Niektóre kryształy andaluzytu znachodzą się przezroczyste, zwykle są tylko przeświecające na brzegach, z połyskiem szklistym. Odłam poprzeczny nierówny, podłużny muszlowy i niewyraźnie blaszkowy. Twardość 7, 5, rysuje więc kwarc, c. g. 3, 1 — 3, 2. Pod dmuchawką nie topi się wcale, a z fosforanami i boranem bardzo trudno; kwasy nań nie działają. Jest to krzemian glinki, wzoru 3SiO3, 4Al2O3. W Bretanii i Saksonii znajduje się andaluzyt prętowy, którego pręciki często promienisto ułożone, różowe, są tylko słupami niewykończonemu Jako odmianę andaluzytu uważają Chiastolit (Macie, Krucyt) nazwany ztąd, że kryształy w przecięciu poprzecznym mają na sobie rysunek podobny do greckiej litery x. Odmiana ta znajduje się w bardzo wielu miejscowościach. K. J.
