Encyklopedyja powszechna (1859)/Anna Cyllejska
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Anna Cyllejska |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Anna Cyllejska, dwie jedyne córki Kazimierza Wielkiego, wywiózł z Polski do Węgier król Ludwik, i jedną z nich, starszą Annę wydał za Wilhelma hr. Cyllejskiego, panującego udzielnie nad małą krainą za Karpatami i Dunajem ku pobrzeżom weneckim. Ludwik chcąc potomstwo Kazimierza pozbawić nawet pretensyj do tronu, skojarzył to nierówne małżeństwo i jeszcze zabezpieczył się wyrokiem trybunału. W rodzinie Cyllejskiej występki i zbrodnie przechodziły z ojca na syna, więc i w tém jeszcze król szukał pewności dla swoich córek, że Annę pomieścił w tak niedobraném gnieżdzie; ale niezgadł przyszłości. Wilhelm Cyllejski umarł, zostawił wdowę i córkę także Annę. Wdowa poszła powtórnie za mąż za jakiegoś hrabiego Deka, ale córka nie poszła za nią tylko została w domu pod opieką stryja Hermana II i chowała się tam w zupełnem opuszczeniu. Gdy Jagiełło po śmierci Jadwigi sądził, że jego panowanie w Polsce ustało i zabierał się do Litwy, panowie poddali królowi myśl, żeby się ożenił z tą biedną wnuczką Kazimierza Wielkiego. Jagiełło nie chciał wierzyć, że był królem wolno obranym, a gdy potrzeba mu było praw jakichciś, chwycił się gorąco tej myśli i wyprawił poselstwo po Annę Cyllejska na Węgry r. 1400; dało się ułożyć to małżeństwo. Dla Anny był to los, niespodziewane szczęście. Wyjechała natychmiast do Polski w towarzystwie poselstwa królewskiego i panów węgierskich. Poselstwo składali: Jan z Obiechowa kasztelan szremski, Hinczko z Rogowa i Jan z Ostrowca. Uroczysty następnie wjazd Anny do Krakowa odbył sic 16 Lipcą 1401 r. Cała stolica wyszła naprzeciwko wnuczce wielkiego króla z chorągwiami wszystkich stanów i cechów miejskich, z krzyżami i relikwijami wszystkich kościołów. Naród witał powrót „orlątka“ w rodzinne strony. Za to intrygował Wilhelm rakuski niedoszły mąż Jadwigi, z wielkim mistrzem Krzyżackim przeciwko małżeństwu królewskiemu, sądząc, że tron polski prędzej jemu przynależy. Jagiełło też nieznalazł Anny za dość urodziwą i zobojętniał dziwnie dla tych związków; wymawiał panom koronnym, że przywieźli tak brzydką dziewczynę, a nawet dobrze się zamyślał, czy ma ją poprowadzić przed ołtarz, czy też odesłać stryjowi. Pod pozorem tedy, żeby Anna wyuczyła się wprzódy języka ojczystego, zwleczono małżeństwo. Wreszcie 4 Listopada 1401 roku w Bieczu pełnomocnicy królewscy podpisali wspólnie z panami cyliejskiemi, którzy towarzyszyli Annie, umowę ślubną. Król tymczasem bawił na Litwie, a gdy już Anna jakotako rozmówić się mogła po polsku, nadjechał ze znacznemi zapasami zwierzyny i rozpoczęły się huczne weselne gody, na których nie brakowało ani gonitw, ani igrzysk rycerskich; 29 Stycznia 1402 r. po ośmiu miesiącach zwłoki, w Niedzielę odbył się też i ślub Jagiełły z Anną w Krakowie, ale i tu nastąpiła zwłoka względem koronacyi, tak dalece, że posądzano króla jeszcze o zamiar odesłania Anny z Krakowa; namyśliwszy się wreszcie ustąpił Jagiełło. W tydzień tedy potem nastąpiła koronacyja Anny przez Dobrogosta z Nowegodworu, arcybiskupa gnieźnieńskiego. Matka królowej hrabina Dek, zaproszona przez Władysława Jagiełłę, znajdowała się na tej uroczystości, toż Herman II cyllejski i jego synowie. Chociaż na tronie siedziała Anna przez lat 14, cicho jednakże o niej w dziejach. Raz tylko wspominają o Annie kroniki z powodu, ze Jędrzeja z Tęczyna kasztelana wojnickiego posądzano o tajne z nią a serdeczne związki; spieszył się z pod Grunwaldu do młodej żony kasztelan, a tu potwarz wkładano taką na niego: po przekonaniu się atoli „publicznie mu wrócono sławę.“ Miała tylko jedną córkę Jadwigę, która nie wiele przeżyła matkę: urodziła się zaś 1406 r. i ją to wydając na świat, matka utraciła życie. Za czasów Anny wróciły do Polski starożytne klejnoty koronne, to jest szczerbiec, jabłko i berło królewskie, oraz złota korona Bolesława, którą Ludwik wywiózł na Węgry. Królowa Anna umarła dnia 21 Maja 1416 r. Żyła z Jagiełłą lat 14. Jedynaczka jej Jadwiga miała być dziedziczką tronu polskiego; obiecano ją w małżeństwo Fryderykowi Brandeburgskiemu, ale umarła w panieństwie. Jul. B.
