Geopolityka (Sykulski)/Geopolityka jako paradygmat

<<< Dane tekstu >>>
Autor Leszek Sykulski
Tytuł Geopolityka
Wydawca Wydawnictwo Naukowe Grategia sp. z o.o.
Data wyd. 2014
Miejsce wyd. Częstochowa
Źródło Skany na Commons
Inne Cały tekst
Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Indeks stron


1.2.2. Geopolityka jako paradygmat

Drugim ważnym znaczeniem terminu „geopolityka” jest pojęcie paradygmatu. Termin ten został wprowadzony do nauki przez Thomasa Kuhna i oznacza współcześnie, najogólniej rzecz ujmując, określony wzorzec, model, zbiór metod czy matrycę badania określonych problemów. Jacek Czaputowicz rozważając teorie stosunków międzynarodowych, ujmując w nich geopolitykę jako jedną z teorii w ramach paradygmatu neorealistycznego w stosunkach międzynarodowych, uważa, iż paradygmat „jest poglądem na świat, teorią lub grupą teorii mających wspólną wizję świata oraz wspólny przedmiot badania (…) ustanawia własny język i własne kryteria oceny. Jest albo „matrycą” dyscypliny, czyli zespołem wartości, przekonań i metod podzielanych przez naukowców, albo wzorcem, czyli przedstawieniem teorii naukowej w sposób wyrazisty”[1].
Z uwagi na rozpowszechnienie się użycia tego pojęcia w stosunku do geopolityki, warto poniżej przytoczyć wybrane definicje tej dziedziny wiedzy, traktowanej jako paradygmat.

• „Geopolityka – szczególna metoda, pozwalająca wykrywać identyfikować i analizować zjawiska konfliktowe oraz strategie ofensywne i defensywne, skupiające się na posiadaniu pewnego terytorium. Jest nauką o potędze w przestrzeni” (Pascal Lorot, 1995);
• „Geopolityka jest metodą rozumowania służącą konceptualizacji przestrzeni w wymiarach materialnych i niematerialnych, w celu poddania analizie sytuacji międzynarodowej oraz wyodrębnienia możliwości, celów i polityki” (Carlo Jean, 1995);
• „Geopolityka – paradygmat, takie podejście badawcze, które podejmuje próbę racjonalizacji wprowadzenia maksymalnej wymierności złożonych działań, które składają się na siłę państwa, jego zdolność utrzymywania i rozwoju własnego terytorium, prowadzenia i wygrywania wojen lub innych form konfliktów nie mających charakteru zbrojnego” (Tomasz Orłowski, 2003);
•„Geopolityka – paradygmat, podejście badawcze racjonalizujące i wprowadzające wymierność działań, które składają się na siłę państwa, jego zdolność utrzymywania i rozwoju terytorium, prowadzenia wojen i konfliktów” (Zbigniew Lach, Julian Skrzyp, 2006);
• „Geopolityka – paradygmat badawczy, podejście naukowe (metoda, wzorzec), charakteryzujący się rozpatrywaniem zjawisk polityki międzynarodowej przez pryzmat kategorii geograficznych (wielkiej przestrzeni), wykorzystywaniem agregowanych wyników badań (złożonych z wielu danych obejmujących kilka-kilkanaście dziedzin wiedzy). W tym znaczeniu geopolityka bywa często postrzegana jako subdyscyplina nauk politycznych” (Leszek Sykulski, 2009);
• „Geopolityka – metoda albo wzorzec prostego i wewnętrznie spójnego rozpatrywania procesów, zdarzeń, tendencji, trendów w stosunkach międzynarodowych w optyce kategorii geograficznych, przestrzennych, przy agregowaniu interdyscyplinarnej wiedzy i wyników badań” (Jarosław Macała, 2010)[2].

Geopolityka jako paradygmat może występować także jako subdyscyplina różnych nauk, np. nauk o polityce, nauk geograficznych, historycznych, nauk o bezpieczeństwie czy nauk o obronności. Za Hubertem Izdebskim, można sklasyfikować geopolitykę jako „jedną z ważniejszych koncepcji i podejść w badaniu relacji międzynarodowych”[3].





  1. J. Czaputowicz, Teorie stosunków międzynarodowych. Krytyka i systematyzacja, Warszawa 2007, s. 40.
  2. Oprac. na podstawie: Z. Lach, J. Skrzyp, Geopolityka i geostrategii…, s. 194-196; C. Jean, Geopolityka, Wrocław 2003, s. 11, 58; L. Sykulski, Geopolityka akademicka…, s. 169-180; J. Macała, Czym jest geopolityka…, s. 16.
  3. H. Izdebski, Historia myśli politycznej i prawnej, wyd. 4, Warszawa 2007, s. 288-290.





Tekst udostępniony jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.