Geopolityka (Sykulski)/Myśl geopolityczna w ruchu narodowym
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Geopolityka |
| Wydawca | Wydawnictwo Naukowe Grategia sp. z o.o. |
| Data wyd. | 2014 |
| Miejsce wyd. | Częstochowa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Oryginalna myśl geopolityczna była tworzona przed I wojną światową nie tylko w środowiskach naukowych, ale także politycznych. Jednym nich, gdzie myślenie geopolityczne zajęło poczesne miejsce była Narodowa Demokracja. Jednym z prekursorów nowego paradygmatu w myśleniu o międzynarodowej rzeczywistości politycznej był Jan Ludwik Popławski (1854-1908), który jako jeden z pierwszych w tym nurcie politycznym podejmował szeroko problem przyszłości Polski i jej kształtu geopolitycznego. Nie ograniczał się przy tym tylko do analizy sytuacji geopolitycznej w Europie, lecz także pilnie śledził wydarzenia w Azji, przewidując walkę o panowanie w tej części świata między Rosją i Wielką Brytanią[1].
Popławski wychodził z założeń realistycznych, argumentując, iż odrodzenie Polski w granicach przedrozbiorowych jest niemożliwe z punktu widzenia geopolitycznego. Twierdził, że przyszła Polska musi być oparta o granice naturalne, co było charakterystyczne dla prekursorów geopolityki i początkowego okresu jej rozwoju. W 1887 r. wyraźnie określił aspiracje terytorialne przyszłej Polski. Główną osią miała być Wisła, jako podstawowa arteria wodna. Kluczowymi miało być posiadanie swobodnego dostępu do morza oraz włączenie Śląska. Dowodził, iż głównym błędem geopolitycznym w przeszłości było inkorporowanie rozległych obszarów na Wschodzie, podczas gdy całkowicie został zaniedbany kierunek zachodni. Geopolityczną koniecznością było dla niego przyłączenie do Polski ziem północnych (wraz z Prusami Wschodnimi) i zachodnich. Popławski obrazowo pisał, iż „nasi politycy marzą jeszcze o Wilnie i Kijowie, ale o Poznań mniej dbają, o Gdańsku zapomnieli prawie zupełnie, a o Królewcu i Opolu nie myślą zgoła”[2].
Na łamach swoich pism Popławski argumentował, że polityka każdego zdrowego narodu musi mieć charakter ekspansyjny. Postulował prowadzenie m.in. polityki kolonizacyjnej. Uważał, że jest to warunek konieczny, ponieważ prowadzenie ekspansji klasycznej w takim położeniu geopolitycznym, jakie ma Polska jest innymi sposobami nie możliwe. Ideolog ruchu narodowego pilnie śledził przy tym francuską, brytyjską czy niemiecką politykę kolonialną[3].
Czołowa postać polskiego ruchu narodowego przed I wojną światową i w okresie II Rzeczypospolitej, Roman Dmowski (1864-1939), stworzył także oryginalną myśl geopolityczną. Jego sztandarowe dzieło geopolityczne to książka pt. „Niemcy, Rosja i kwestia polska”, wydana w 1908 r. Książka ta jest klasyczną pozycją w polskiej literaturze geopolitycznej, mieszczącą się w kategoriach analizy wzajemnych stosunków niemiecko-rosyjskich i ich znaczenia dla narodu i państwa polskiego[4].
Dmowski wskazywał, aby porzucić romantyczną tradycję zrywów powstańczych na rzecz chłodnej kalkulacji politycznej. Twierdził, że w przeszłości Polska była wykorzystywana jako narzędzie w rękach Zachodu, bariera przeciwko Rosji, natomiast na początku XX wieku Rosja stała się sojusznikiem Zachodu w ramach Ententy. Starał się dowieść, że Polacy muszą w istniejącej sytuacji geopolitycznej opowiedzieć się po jednej ze stron. Uważał, że Polacy górują cywilizacyjnie nad Rosjanami, dzięki czemu nie dali się zasymilować w ramach imperium. O wiele groźniejsi dla polskiego bytu narodowego mieli być, zdaniem lidera polskiego obozu narodowego, Niemcy, którzy górowali cywilizacyjnie nad Słowiańszczyzną. Przewidywał przy tym rychły wybuch wojny niemiecko-rosyjskiej. Ponadto Dmowski twierdził, że o wiele cenniejsze są ziemie zaboru pruskiego niż Kresy Wschodnie, stąd priorytetem powinno być odzyskanie Poznańskiego, Śląska i Pomorza[5].
- ↑ P. Eberhardt, Twórcy polskiej geopolityki, Kraków 2006, s. 33.
- ↑ J. J. Terej, Jan Ludwik Popławski, [w:] Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, tom V, W kręgu twórców myśli politycznej. Zbiór studiów, Wrocław 1983, s. 7375, 79-80.
- ↑ Ibidem, s. 83.
- ↑ R. Dmowski, Niemcy, Rosja i kwestia polska, Wrocław 2000.
- ↑ P. Eberhardt, Twórcy…, s. 43-51.
