Jezuici w Polsce (1908)/Rozdział 121
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Jezuici w Polsce |
| Wydawca | W. L. Anczyc i Sp. |
| Data wyd. | 1908 |
| Druk | W. L. Anczyc i Sp. |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Mścisławska szlachta, pragnąc mieć własne szkoły, uchwaliła na sejmiku 1690 r., rezydencyę Jezuitów w Mścisławiu, na pograniczu prawie Smoleńszczyzny i Rosyi. Powiatowi urzędnicy i dygnitarze, opatrzyli skromny fundusz i dom misyjny z kaplicą św. Michała i Józefa, który tego jeszcze roku otwarto, w następnym zaś szkoły gramatykalne i humaniora, 1711 r. retorykę. Pisarz grodzki mścisławski Augustyn Konstantynowicz, podarował do kaplicy cudowny obraz M. B. z cerkwi kłodzińskiej; zakrystyę opatrzyli dostatnio prowincyał litewski Kucewicz, panie, Bajewska, Larska, Celnerowa, Wojnina, Illiniczowa, Lendorfowa, Potemkinowa. Niebawem 1707 r. na miejscu kaplicy, stanął spory kościół drewniany. Spalili go 1708 r. Szwedzi, odbudował go 1711 r. superior Dziechelewicz i postawił nowy drewniany dom mieszkalny.
Niebawem misya mścisławska otrzymała znaczne uposażenie: Hraż Hrazin i dobra Zasiekle od Kazimierza i Konstancyi z Uniechowskich Gnoińskich, folwark Dzisnokita i wsie Czortow i Kruta od Jana Kazimierza Lendorfa i jeszcze kilka wsi od Jezuitów Jana Illinicza i Adama Glinki, na utrzymanie kilku missyonarzy per Russiam, więc ją zamieniono na rezydencyę 1717 r. Atoli dobra te wyludniła prawie Moskwa 1735 r., zabierając z sobą poddanych w głąb carstwa pod pozorem, że to zbiegowie albo potomkowie zbiegów z Smoleńszczyzny i pskowskiej gubernii. Nowy kościół rozpoczęto murować 1730 r., dom i szkoły 1764.
Rezydencya utrzymywała 4 misye: 1-o W Horodku, dla województwa mścisławskiego, z obowiązkiem, aby misyonarz w cerkwi unickiej w Kulikowie miewał ruskie nauki i katechizaeye. 2-o W Kadzyniu, gdzie jeszcze 1686 r. kanclerz w. lit. Marcyan Ogiński wyznaczył 300 złp. na misyonarza »aby w pewnych czasach przebiegając Smoleńsk i przyległe ziemie, sprawę wiary św. popierał«. Dla buntu strzelców w Moskwie 1689 r., misya kadzyńska upadła. Wskrzesili ją Pocieje, dziedzice Kadzyna, 1730 r. 3-o W Raśnie, Pocieje wybudowali tu dom misyjny 1742 r., potem 1751 kościół, który służył za parafialny. 4-o W Łozowicy nad Łobzanką 1752 r., z fundacyi Kirkorów, którzy postawiwszy kościół i dom dla 2—3 księży, obowiązali ich do duszpasterstwa i prowadzenia szkoły.
Pierwszym rozbiorem Mścisław dostał się pod panowanie Rossyi, ocalała więc rezydencya aż do 1820 r.
