Kodex Napoleona/Xięga pierwsza/Tytuł I
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Kodex Napoleona |
| Podtytuł | Z przypisami. Xiąg trzy |
| Data wyd. | 1811 |
| Druk | Drukarnia Xięży Piarów |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Tłumacz | Franciszek Ksawery Szaniawski |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały zbiór |
| Indeks stron | |
7. Używanie Praw Cywilnych, nie ieſt zawisłe od ſtanu Obywatela, który ſtan nabywa się i utrzymuie iedynie, podług prawa Konſtytucyynego.
8. Każdy Francuz używać będzie praw cywilnych.
9. Każda osoba we Francyi, zrodzona z cudzoziemca, może żądać w ciągu roku, po wyyściu z małoletności, aby za osobę Francuzką miana była; byleby oświadczyła urzędownie, ieżeli mieszka we Francyi, że chce w niéy zoſtać; a ieżeli mieszka za granicą, że chce we Francyi osiąść, i w ciągu roku rachując od dnia takiego oświadczenia przeniosła swe zamieszkanie do Francyi[1].
10. Każde dziecię, zrodzone z Francuza w kraiu obcym, ieſt Francuzem.
Każde dziecię, zrodzone w kraiu obcym z Francuza, który utracił ſtan Francuza, moze ten ſtan odzyskać, dopełniając prawideł przepisanych artykułem 9.
11. Cudzoziemiec takichże samych praw cywilnych używać będzie we Francyi, iakie są, albo będą dozwolone Francuzom, przez traktaty z narodem, do któego ten cudzoziemiec należy[2].
12. Cudzoziemka biorąca za męża Francuza, wchodzi w ſtan męża swego.
13. Cudzoziemiec któremu Cesarz pozwolił zamieszkać we Francyi, używać będzie wszystkich praw cywilnych, dopóki w niey mieszkać nie przestanie.
14. Cudzoziemiec, nawet nie mieszkaiący we Francyi, może bydź pociąganym do Trybunałów Francuzkich, o wykonanie zobowiązań zaciągniętych z Francuzem we Francyi; może bydź pociąganym przed Trybunały francuzkie, o zobowiązania, które zaciągnął w kraiu obcym z Francuzem[3].
15. Francuz może bydź pociąganym przez Trybunał we Francyi, o zobowiązania w kraiu obcym zawarte, nawet z cudzoziemcem.
16. We wszyſtkich sprawach innych, oprócz handlowych, cudzoziemiec Powód obowiązany złożyć rękoymią na zapłatę kosztów i szkód wszelakich, wypływających z processu, wyiąwszy, gdyby posiadał maiątek nieruchomy we Francyi doſtateczney wartości do takiey zapłaty[4].
17. Przeſtaje bydź Francuzem: 1.) kto nabywa naturalizacyi w kraiu obcym. 2.) kto przyymnie urzędy publiczne obcego Rządu bez pozwolenia Cesarza. 3.) Nakoniec kto w jakikolwiek sposób czyni założenia w kraiu obcym, bez myśli powrotu.
Założenia handlu nie mogą bydź nigdy uważane, że się dzieią w myśli nie powrócenia do kraiu.
18. Francuz po utraceniu ſtanu Francuza, może go odzyskać, wracaiąc do Francyi za pozwoleniem Cesarza, oświadczając że chce w kraju francuzkim pozoſtać, i że się zrzeka wszelkich różnic ſtanu, prawu Francuzkiemu przeciwnych.
19. Francuzka za cudzoziemca idąc, wchodzi w ſtan iego; owdowiawszy, może odzyskać ſtan Francuzki, byleby mieszkała we Francyi, albo powróciła do tego kraiu za pozwoleniem Cesarza, i oświadczyła, że chce we Francyi zamieszkać ſtale.
20. Osoby odzyskujące ſtan Francuza, w przypadkach wyrażonych artykułami 10. 18. 19. w ten czas dopiero używają tego ſtanu, gdy dopełnią warunków dla nich przepisanych w tychże artykułach; i od tego czasu dopiero korzyści z praw, do których się wrócili służyć im będą.
21. Francuz przyyjmujący służbę woyskową za granicą, albo wchodzący w towarzyſtwo woyskowe obce bez pozwolenia Cesarza, traci imie Francuza.
Nie może wrócić do Francyi bez pozwolenia Cesarza, ani odzyskać ſtanu Francuza, nie dopełniwszy warunków wyznaczonych cudzoziemcowi, gdy chce obywatelem zoſtać; przez to iednak nie nadwerężaią się kary uſtanowione prawami kryminalnemi względem Francuzów, którzy nosili, albo nosić będą broń przeciw własnéy oyczyznie.
22. Skazania na kary, których skutek odbiera skazanemu wszelkie uczeſtnictwo Praw cywilnych, niżey wyrażonych, śmierć cywilną pociągają za sobą.
23. Skazanie na śmierć naturalną, sprawuie śmierć cywilną.
24. Inne kary cielesne dozgonne, tyle tylko śmierć cywilną przynoszą, ile prawo ten skutek przywięzuie do nich.
25. Przez śmierć cywilną, traci skazany własność wszyſtkich dóbr, które posiadał; Spadek otworzony ieſt dla wszyſtkich dziedziców po nim; ci obeymuią dobra iego w takim samym sposobie, iak gdyby umarł naturalnie ibez teſtamentu.
Nie może iuż więcey bydź uczeſtnikiem żadnego spadku, ani przenosić na kogo prawa pod tym tytułem do dóbr nabytych późniey.
Nie moze ani rozporządzać dobrami swemi, w całości lub w części, bądź przez darowizny między żyiącemi, bądź przez testament, ani cokolwiek bądź przyymować pod tym tytułem, chyba tylko na alimenta.
Nie może bydź opiekunem, ani mieć iakiegożkolwiek wpływu do opieki.
Nie może bydź świadkiem w akcie uroczystym albo urzędowym, ani przypuszczanym do świadczenia w sądzie.
Nie może ſtawać w sądzie, ani iako Powód, ani iako Pozwany, tylko pod imieniem i przez zastępstwo szczególnego Kuratora, przydanego od Trybunału, do którego sprawa wniesiona.
Nie może wchodzić w małżeńskie związki, któreby iakiżkolwiek skutek cywilny przynosiły.
Jeżeli zawarł pierwey małżeński związek, ten się rozwięzuie, co do wszelkich skutków cywilnych.
Współmałżonek i dziedzice po skazanym, mogą używać praw im służących, i działać iakby po naturalnej iego śmierci[5].
26. Skazanie woczne przynoszą śmierć cywilną dopiero od dnia, w którym są wykonane, bądź rzeczywiście, bądź w wizerunku.
27. Skazania zaoczne nie sprawuią śmierci cywilney, aż po pięciu latach naſtępnych, rachując od dnia w którym wykonany był wyrok w wizerunku, i przez ten czas pięcioletni skazany ſtawić się może[6].
28. Skazani zaocznie, pozbawieni będą przez lat pięć, albo do czasu osobiſtego ich ſtawienia się, lub przytrzymania ich w tym przeciągu, używania praw cywilnych.
Dobra ich zarządzane będą, i prawa utrzymywane, tak iak nieprzytomnych.
29. Gdy skazany zaocznie ſtawi się dobrowolnie w przeciągu lat pięciu, rachuiąc od dnia wykonania wyroku, albo gdy w tym czasie poimany był i uwięziony, tém samém wyrok zaoczny, upada sam przez się; oskarżony odzyskuie posiadanie wszyſtkich dóbr swoich; sądzony będzie na nowo: a ieżeli tym nowym wyrokiem skazany zoſtanie na tęż samę kare, albo na inną, śmierć cywilną pociągaiącą za sobą, skutek téy kary zacznie się dopiero od dnia wykonania powtórnego wyroku[7].
30. Jeżeli skazany zaocznie ſtawił się, albo był przytrzymany dopiero po pięciu latach, i przez nowy wyrok otrzymał uwolnienie od kary, albo skazanym zoſtał na karę nie przynoszącą śmierci cywilnéy, powraca zupełnie do używania wszyſtkich praw swoich cywilnych na potém, a to od dnia w którym do sądu ſtanął; ale wyrok pierwszy zachowuie skutki przez śmierć cywilną ściągnione, co do przeszłości, w przeciągu czasu między upłynieniem lat pięciu, i dniem ſtawienia się do sądu.
31. Jeżeli skazany zaocznie umrze w przeciągu pozwolonych tych lat pięciu, nie ſtawiwszy się, ani będą poimanym lub przytrzymanym; poczytany będzie za umarłego, w całkowitém używaniu praw swoich: Zaoczny wyrok zniszczony zoſtanie samém przez sie prawem, nie szkodząc bynaymniey sprawie we względzie cywilnym, która przeciw dziedzicom po nim, drogą tylko cywilną toczona bydź może.
32. W żadnym przypadku przedawnienie kary, nie przywraca skazanemu używania praw cywilnych na przyszłość[8].
33. Dobra przez skazanego nabyte, od popadnienia w śmierć cywilną, i któreby się znalazły w posiadaniu iego, w czasie naturalney śmierci, należą do narodu prawem takiém, iakie ieſt na dobra bezdziedziczne[9].
Jednakże wolno ieſt Cesarzowi dla wdowy, dzieci, albo krewnych skazanego, względem tych dóbr poczynić takie rozporządzenia, iakie ludzkość wskaże.
- ↑ Domicilium wyrażone będzie we wszystkich artykułach przez zamieszkanie, różni się od przebywania; mieszkania, czyli rezydencyi; iest cywilne, do używania Praw cywilnych; polityczne do używania praw politycznych; oddzielny jest tytuł o zamieszkaniu cywilném; zaczyna się od artykułu 102. O zamieszkaniu polityczném iest mowa w prawach politycznych.
- ↑ Ten przepis zasadza się na wzaiemności, Reciprocitas, która wypływa z praw między narodami i traktatów.
- ↑ Obligation, Engagement, Charge, wyrażone bydź może popolsku, zobowiązanie, obowiązek, ciężar.
- ↑ Co się nazywa w Jurysprudencyi actio, to iest możność poszukiwania sądownie iakieykolwiek należytości swoiey, to zawsze nazywać będziemy tym wyrazem Sprawa. Actor czyli pofrancuzku Demandeur, będzie popolsku Powód, Citatus czyli Defendeur, będzie Pozwany, czyli obżałowany, zaskarżony. Cautio, kaucyja czyli rękoymia; frais, koszta; Dommages interets, szkody wszelkie, to iest poniesione szkody i pozbawienie zysku, luctum cessans, damnum emergens. Biens-bona, dobra i iakikolwiek maiątek; Biens meubles, dobra ruchome, ruchomości; Immeubles nieruchomości.
- ↑ Droit, jus, Prawo, iakie mieć mogę do iakiey rzeczy czyli należytość. Loi Lex, Prawo ustanowione, do którego stosować się potrzeba. Jus i Lex, w Polskim ięzyku iednym wyrazem Prawo iest wydane; iest to nieiaka cecha praw stanowionych, że to tylko przepisywać powinny, co iest należytościa prawdziwą. Konstytucya czyli statut, jest Ustawa. Spadek Succession, Heritier Dziedzic, albo Dziedziczący po kim; Otwarcie spadku iest chwila, od którey zaczynają się prawa i działania spadkowe. Tytuł iest to źrzódło, z którego iakieś prawo czyli należytość wynikać może. Darowizny między żyiącemi, Donatio. Alimenta, to iest wszystko to, cokolwiek na wyżywienie, odzienie, mieszkanie, i przyzwoite utrzymanie potrzebném bydź może. Akt iest to wszelka czynność prawna, sądowa; Akt uroczysty solennel, Urzędowy authentique, są to czynności ze wszelkiemi formalnościami odbyte; Akt urzędowy wytłumaczony iest w artykule 1317.
- ↑ Skazanie Condamnation; Wyrok, Decret, Jugement; wocznie Contradictoire, to iest gdy strony stawaią; zaocznie, par defaut w przedmiotach cywilnych; par contumace w keyminalnych, gdy która strona nie stanęła. Wykonanie Execution. Wizerunek Effigie.
- ↑ Samem przez się prawem, sam przez się de plein droit, ipso jure, to iest iak tylko to nastąpi, na czém zasadza sie prawo. Nieprzytomny absent jest osobny tytuł o nieprzytomnych, zaczyna się od artykułu 112.
- ↑ Przedawnienie, Prescription iest ostatni tytuł w Xiędze Trzeciey o przedawnieniu.
- ↑ Dobra bezdziedziczne, majątek bezdziedziczny, to iest takie dobra, które nie spadaią na krewnych, albo na inne szczególne Osoby, Bona vacantio, Prawem iakie jest na dobra dziedziczne, par droit de dêshérence, jus in caduca bona.
