Do,
przyim. z prz. 2-im: idę
d. domu,
d. lasu; brać co
d. głowy; podnieść
d. góry; oddać
d. rąk: iść
d. uniwersytetu,
d. zamku = na uniwersytet, na zamek; modlić ś.
d. Boga, przytulić
d. piersi, wzdychać
d. czego, mówić
d. kogo, dodać ci. czego, namawiać
d. czego a. na co, oda
d. młodości, kwest ja
d. rozwiązania, papier
d. pisania; zawziąć ś.
d. roboty,
d. broni;
d. czego = dokąd: jadę
d. Warszawy, co
d. grosza,
d. reszty zapomnieć,
d. cna,
d. gruntu, dwadzieścia
d. trzydziestu, od rana
d. wieczora,
d. tego czasu,
d. dnia = przede dniem, od czasu
d. czasu, woda
d. kolan = po kolana;
d. czego = w czym, na co; cztery razy
d. roku;
d. tego = przytym, nadto, prócz tego (indyk tłusty, a
d. tego dzban niepusty); mieć
d. czego = mieć co robić: mam
d. czynienia,
d. pomówienia z nim;
d. czego = podług czego, zgodnie z czym (natańczyć ś.
d. woli,
d. twarzy mu w tym, mówić
d. rzeczy); co
d. czego = ze względu na co, pod względem czego (mnich co
d. sukni, ale wilk wewnątrz);
d. kogo,
d. czego = względem kogo, względom czego, ku komu, ku czemu (wstręt
d. pracy, uraza
d. kogo, co on cierpi
d. mnie? wiedzieć co
d. siebie = o sobie); nie
d. czego komu = ani mu myśleć o czym (nie
d. śmiechu mi teraz);
d. kogo = u kogo, pomiędzy kim, wśród kogo (mieć szczęście
d. ludzi); mieć co
d. siebie = odznaczać ś. czym;
d. czego = w co (pukać
d. drzwi, mieszać ś.
d. czego);
d. czego = przy czym (służyć
d. Mszy,
d. stołu, siadać
d. stołu);
d. kogo,
d. czego = z kim, z czym (porównywać
d. czego); brać
d. celu = brać na cel);
d. razu,
d. trzech razy sztuka (na raz, na 3 razy);
d. kogo = na rzecz czyją; komu: przegrać, płacić
d. kogo.
Do, jako przyimek nierozdzielny, oznacza: w rzeczownikach: a) przed (np. dopołudnie), b) trwanie do końca czego (np. dożywocie); w przymiotnikach: a) do pewnego czasu trwający (np. dozgonny); b) do pewnej chwili się ściągający (np. doraźny), e) co pewien czas ś. zdarzający (np. doroczny), d) odpowiedni
d. czego (np. doręczny); w czasownikach i rzeczownikach, od czasowników urobionych: a) dokończenie czynności (np. dojeść), b) dotarcie do celu czynności (np. dosięgnąć), c) dopełnienie, uzupełnienie (np. dorzucić), d) zbliżenie (np. dosunąć, dostąpić), e) przyczynienie się (dopomóc).
Strona w Wikisłowniku
