Stawać,
dok. Stanąć; przestawać iść dalej, wstrzymywać ś. w chodzie, w biegu, przystawać, zatrzymywać ś. gdzie w postawie stojącej; wstawać, podnosić ś.; stąpnąć, wejść na co; dochodzić do pewnego kresu, celu; ustawać, zamierać, przestawać być czynnym; zatrzymywać ś. gdzie na czas dłuższy, zamieszkiwać, rozkwaterowywać ś., rozbijać obóz;
s. w hotelu, na stancji, w obozie; kończyć ś., wygasać; zatrzymywać ś. w wykonywaniu jakiej czynności, przestawać mówić, czytać, śpiewać i t. p.; stanęło na tym, że... = na tym ś. skończyło, taki był wynik narad; zrywać ś. na nogi, powstawać;
s. na czym = nogę na czym stawiać, wchodzić na co; dom stanął w płomieniach = ogarnęły go płomienie; stanął cały w ponsach = zaczerwienił ś.; koń stanął dęba = wspiął ś. na tylnych nogach; stanąć w obliczu śmierci = być w niebezpieczeństwie utraty życia; stanąć za kim = bronić go, wstawiać ś. za nim; stanąć na czele czego = przewodzić, zostać dowódcą; stanąć do boju = być gotowym do bitwy, do walki; stanąć do pojedynku = przybyć na metę dla pojedynkowania ś.; stanąć w obronie kogoś = być gotowym do obrony; stanąć dobrze w interesach = dojść do pomyślności, zdobyć majątek; zjawić ś., ukazać ś., wystąpić; łzy jej stanęły w oczach = ukazały ś.; stanął mu przed oczami obraz matki = przypomniał sobie o matce; być budzonym, wystawionym, wznoszonym;
s. przy kim = opowiadać ś. przy kim, być czyim stronnikiem, trzymać z kim;
s. komu na drodze, w poprzek, na przeszkodzie = przeszkadzać mu w osiągnięciu celu, sprzeciwiać mu ś.;
s. do wojska, do superrewizji być powoływanym;
s. przed sądem = być oskarżonym;
s. za kogo, za co, zastępować kogo, co, wystarczać za kogo, za co; podnosić ś., wyprężać ś., jeżyć ś.: włosy mi z przestrachu na głowie stanęły; krzepnąć, ścinać ś., ulężeć ś.; rzeka stanęła = okryła ś. lodem; krew mi stanęła w żyłach = skrzepła; ręce mu stanęły = zdrętwiały, zgrabiały; język mu kołkiem stanął = nie mógł przemówić; stanęło mi to kością w gardle = dokuczyło srodze; być uchwalonym, dochodzić do skutku, urzeczywistniać ś., być zawieranym: stanęła ugoda, pokój, umowa; stanął sejm, sejmik = nie zerwano go; stanął zakład = założono ś.; obracać ś., przemieniać ś. w co:
s. ś. kamieniem;
s. na słowie = dotrzymywać słowa;
s. do konkursu, do egzaminu, do licytacji = przystępować, brać udział; być w dostatecznej ilości, wystarczać;
s. ś.,
dok. Stać ś.; powstawać, wynikać, zdarzać ś., wydarzać ś., przytrafiać ś., wypadać: co ś. stało? = jaki wypadek zdarzył ś.; to ś. stało wczoraj = wydarzyło ś., dokonało ś.; stało ś.! = niema już rady, już tego odrobić nie można, nie odstanie ś.: co ś. stało, to ś. stało = klamka zapadła; tam ś. coś stało = zaszło jakieś nieszczęście; niech ś, co chce, stanie = niech ś. cobądź dzieje, jestem na wszystko obojętny a. przygotowany; co ś. ze mną stanie = co będzie ze mną; robić ś., zostawać kim, czym, przemieniać ś., w kogo, w co; spełniać ś., ziszczać ś., uskuteczniać ś.; zgadzać ś.: stań ś. wola Boga.
Strona w Wikisłowniku
