O krasnoludkach i o sierotce Marysi/Objaśnienia

O krasnoludkach i o sierotce Marysi • Objaśnienia • Maria Konopnicka

O krasnoludkach i o sierotce Marysi Objaśnienia Maria Konopnicka

animusz — odwaga

bodnia albo bednia — rodzaj beczki wyciętej w kłodzie albo uplecionej z wikliny dla przechowania zboża, kapusty

brelok — ozdobny wisiorek, np. przy zegarku

desperacja — zmartwienie, rozpacz

fryga — bąk, zabawka dziecięca kręcąca się po podłodze

fular — lekka materia jedwabna

hebda albo hebd – ziele rosnące po lasach, używane na wsi dla celów leczniczych jako zaprawa do kąpieli

kielce — toż samo, co zęby, kły zwierzęce

konował — lekarz zwierząt, szczególnie koni, weterynarz

koszatka – zwierzątko z rodzaju gryzoni

litaury – bębny mające skórę napiętą na kotłach miedzianych

lunatyk — człowiek dotknięty chorobą nerwową, skutkiem której śpiąc może chodzić, a nawet wykonywać bezwiednie różne czynności

łątka — znaczy także: gałązka wierzbowa; stąd: wić łątki – splatać wieńce

madejowe łoże — w baśni o zbóju Madeju jest mową o łożu przygotowanym w piekle dla rozbójnika; było ono najeżone kolcami, za posłanie miało brzytwy i noże

magać — wywracać, magać kozły – koziołkować

magierka — czapka wełniana okrągła z płaskim denkiem, noszona dawniej często przez chłopów

mikstura — mieszanina

murzać — (wymawia się: mur—zać) – powalać, pobrudzić

obrzasnąć, obrzasknąć — oświecić brzaskiem

oman, także omam — zwodnicza zjawa, majak

z partesa stąpać — kroczyć z powagą, uroczyście

pokrzyk — ziele pokrzykowe, także psianka, roślina, o której baśń ludowa mówi, że wyciągana z ziemi, wydaje okrzyk niby człowiek; stąd w tekście: „z ludzką twarzą”

pokurć albo pokurcz — pies mieszaniec z rodziców różnej rasy

polityczny — grzeczny, uprzejmy

prezencja — wygląd zewnętrzny, postawa

rajtrok — kapota

rezydencja – tu: siedziba królewska

scheda — spuścizna

sepet — skrzynka, kufer

siodłaty — mający upierzenie inne na grzbiecie, a inne na skrzydłach; gęś siodłata biała ma skrzydła w połowie czarne

sygnet — pierścień mający w oczku wyrytą na kamieniu lub w metalu pieczątkę z herbem lub pierwszymi literami imienia i nazwiska; czasem taką pieczątkę nosiło się także jako wisiorek u zegarka

szałamaja — fujarka, piszczałka

szprync — skok

tatarak — tatarskie ziele albo ajer, szuwar, roślina wodna

trybunał — sąd najwyższy

waleta — pożegnanie

zuchelek — kawałek