Obwód oczakowski od 1790 do 1840
| <<< Dane tekstu | |
| Autor | |
| Tytuł | Obwód oczakowski od 1790 do 1840 |
| Pochodzenie | Wspomnienia Odessy, Jedysanu i Budżaku |
| Wydawca | T. Glücksberg |
| Data wyd. | 1846 |
| Druk | T. Glücksberg |
| Miejsce wyd. | Wilno |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cała książka |
| Indeks stron | |
Obwód oczakowski od 1790 do 1840. (według pisma P. A. Skalkowskiego. Сравнительный взглядъ на очаковскую Область въ 1790 и 1840 годахъ 1842. Одессъ 4).
W trzecim artykule traktatu zawartego w Jassach dnia 29 Grudnia 1791 wiedziano: Turcja ustępuje Rossji ziemie od Dniepru (to jest ujścia jego w Liman) i Bohu do Dniestru, zajmując w to Oczaków. Rzeka Dniestr ma być dwóch państw granicą; tak, że prawy jéj brzeg (Bessarabja) należeć będzie do Turcji, a lewy do Rossji. Na lewym brzegu Dniestru poczynał się oczakowski Obwód, Uzu, należący do małéj Tartarji, podwładnéj Chanowi krymskiemu, prócz Oczakowa, gdzie Seraskierem zawsze bywał trzybuńczuczny pasza, przez portę naznaczany. Toż było wszędzie w ważniejszych stanowiskach i twierdzach, zajmowanych zawsze przez wojska tureckie.
Na oczakowskim stepie koczowała Orda Tatar nogajskich, jedyssańska, któréj Seraskier, zwykle z rodu Girejów i Kajmakan Ordy, mieszkali po większéj części w Oczakowie.
Po kampanji i wzięciu Oczakowa, zajeciu kraju wojskami ruskiemi, niedobitki Nogajców przeszli za Dniestr, gdzie razem z budżacka Ordą zostawali do 1808 roku, to jest do ostatecznego ich przeprowadzenia do Krymu nad mléczne wody. Obwód oczakowski miał postać sześciokąta zamkniętego Bohem, morzem Czarném, Dniestrem, rzeczką Mokry Jahorlik i suchodołem od Podola. Tu leżały w starożytności znane miasta, Olbja, Alektor, Nikonion, Odyssos, i t. d.
Cesarzowa Katarzyna II. w roku 1792 dnia 12 Stycznia, poleciła Wielkorządzcy Wasylowi Kachowskiemu, przyłączyć obwod ten do Gubernji ekaterynosławskiéj, obejrzéć go i donieść jak znajdzie.
Doniesienie Kachowskiego z roku 1792 dnia 5 Maja, zasługuje na uwagę pod względem historycznym.
Wyjechał on dnia 25 Kwietnia z Oczakowa do Adżi-Dere, na ujście dniestrowego Limanu, tędy brzegiem Dniestru, przybył do Dubassar dnia 1 Maja, oglądał brzegi Limanów berezańskiego, tiligulskiego i kujalnickiego. Ziemię znalazł płodnę, gęste i wielkie rozwaliny wiosek, wysokie trawy po dolinach. Piasku mało, błot nic wcale, prócz mokrych gdzieniegdzie brzegów Bohu i Dniestru i Limanów, pozarastałych trzcinani mogącemi się użyć na opał. Kamień zdatny do budowy po górach, zkąd go czerpali dawni mieszkańcy.
Adżi-Bej (Odessa) znalazł położonym na ładnym wzgórku, wodę tu dobrą i łatwo z fontanny mogąca się doprowadzić tam, gezie miało być miasto.
Brzegi Limanu lutejszego zarosłe trzciny gęstemi, ziemię gliniastą i czarnoziemną. Wiele kamienia białego, z rozwalin dawnych budowli, wystarczyć miały, wedle Kachowskiego, na nowe gmachy. Generał potrzebował tylko drzewa, tarcic, bierwion i belek, Znalazł tu także stare opuszczone sady.
W drugiém doniesieniu powiada, że ludności mało, ale nadzieja wielka przeniesienia się tu wychodzców z Polski, Mołdawji, Bessarabji, z Rumelji i Anatolji. Podzielił obwód na cztéry Powiaty: dubossarski, hołtski, oczakowski i czwarty przy średniéj fortecy przeciw ujścia Botny. Z doniesienia tego, widać wielki niedostatek ludności.
Ludność w końcu XVIII wieku, była: w sadybach, miastach i wsiach 312, mieszkańców 19,580 męz., 16,870 żeń. — ogółem 36,450; w Odessie w tymże czasie Okolo 7,000, z Kozakami czarnomorskiemi w całym Obwodzie około 50,000. Ludność ta składała się z Zaporożców i Małorossjan wychodźców przed 1790 roku, osiedlonych; Mołdawian, chłopów między 1790 a 1797 roku osadzonych, Greków, Arnautów, Serbów; skarbowych włościan z Rossji, zbiegów z Rusi i Polski.
W roku 1834, oczakowski Obwód składał się ze cztérech części; z miastami Odessą, Tiraspolem, Grigorjopolem, Dubossamni, Oczakowem, miasteczkami Sewerynówką, Owidiopolem, Ananiewem, Kantakuzenówką, Kowalówką, i t. d. Kolonje Bulgarów były w wielkim i małym Bujałyku, Kubanie, Cetynce, Katarzynce i Parkanach, kolonji niemieckich trzydzieści ośm. Ormjanie w Grigorjopolu, Odessie i Dubossarach. — Sławianie (Serby, Bulgarowie), po kolonjach, we wsi Nikticzéj i po miastach. Grecy w Odessie, Owidiopolu, Dubossarach i Alexandrówce. Niemcy w kolonjach i miastach. W Odessie prócz tego Żydzi i Mahometanie, Mołdawanie po wsiach i miastach, Karaici w Odessie. Na 2,000,000 dziesięcin ziemi, 205,000 ludności. Oczaków stracił całą swoją ważność przez założenie Chersonu (1778-1780).
