Organizacja kultury polskiej
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Organizacja kultury polskiej |
| Pochodzenie | PISMA. Pierwsze zbiorowe wydanie dzieł treści filozoficznej i społecznej |
| Wydawca | Związek Polskich Stowarzyszeń Spożywców |
| Data wyd. | 1924 |
| Druk | R. Olesiński, W. Merkel i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Całe Pisma społeczno-etyczne Cały tom I |
| Indeks stron | |
1. Zadanie Organizacji Kultury Polskiej, w sformułowaniu ogólnem, polega na prowadzeniu nieustającej rewolucji moralnej i społecznej, której celem jest przetworzenie społeczeństwa polskiego na społeczeństwo uzdolnione wewnętrznie do samorządu demokratycznego i do komunizmu, a zarazem wytworzenia nowego typu człowieka, wyzwolonego moralnie od państwowo-policyjnych i burżuazyjnych pojęć i norm życia. Uważamy bowiem, że rewolucja obecnej doby, mająca być istotnem wyzwoleniem człowieka, nie może być aktem burżuazyjnym, wciskającym przymusowo życie ludzkie w nowe formy prawne, lecz przeobrażeniem samorodnem mas i jednostek, przeobrażeniem potrzeb i zwyczajów i instytucyj życia, sięgającem aż do głębi istoty człowieka i idącem w kierunku największej wolności jednostki i solidarności przyrodzonej ludzi — jako podstaw nowej organizacji społecznej.
2. To ogólne zadanie rozkłada się na następujące zadania poszczególne:
a) szerzenie wszelkich typów instytucyj oświatowych i wychowawczych wolnych, tajnych i jawnych, szkół i czytelni, kół samouctwa, uniwersytetów ludowych i t. p., a zarazem propaganda powszechnego i systematycznego bojkotu szkół i oświaty rządowej. Bojkot szkół rządowych stawiamy na dziś warunkowo, pod hasłem walki o szkołę polską i osiągnięcie tego zadania przerwałoby bojkot szkół, lecz w żadnym razie nie powinno przerwać pracy oświatowej pozytywnej, szerzenia nauczania wolnego, którego zadaniem jest nietylko stworzenie szkoły polskiej, lecz także szkoły wolnej, niezależnej od Państwa, dającej masom naukę swobodną od wszelkich norm przymusowych, a zarazem uzdalniającej społeczeństwo do wszechstronnego i samodzielnego zaspokojenia swoich umysłowych potrzeb.
b) Szerzenie między młodzieżą kół kultury wewnętrznej samouctwa życia, któreby miały za cel wytwarzanie nowych zwyczajów i nowego trybu życia, zgodnego z ideałami demokracji i komunizmu, któreby zasadę „braterstwa“ zamieniły na rzecz zupełnie konkretną i żywą, przejawiającą się we wszystkich stosunkach osobistych człowieka, a zarazem któreby zapomocą metody „samouctwa życia“ wyrabiały samodzielność myśli i badań.
c) Szerzenie zwyczaju sądów polubownych — a zarazem propagandy bojkotu sądów państwowych, zarówno okręgowych, jak gminnych.
d) Propaganda powszechnego bojkotu policji, wyrugowanie jej interwencji i pomocy ze wszystkich stosunków ludzkich, niepomaganie w niczem organom policyjnym i niewzywanie ich do żadnej sprawy. Wytwarzanie natomiast instytucyj samoobrony i porządku, jako stowarzyszeń obywatelskich (przykład strejku).
e) Propaganda bojkotu wszelkich interwencyj rządu w życiu gmin wiejskich; nieuznawanie ani wyborów, ani uchwał, przeprowadzonych pod naciskiem władzy; nieuznawanie żadnych rozporządzeń rządowych, gwałcących samorząd gminy a dążących do zrusyfikowania.
f) Propaganda bojkotu wszelkich instytucyj finansowych rządu, jak kasy oszczędnościowe państwowe, loterje, renty państwowe.
g) Propaganda bojkotu wszelkich dostaw dla wojska.
h) Propaganda bojkotu służby w jakichkolwiek instytucjach rządowych, policyjnych i innych.
3. Tą drogą zapomocą szerzenia systematycznego bojkotu państwa w różnych dziedzinach życia społecznego i prywatnego dojdziemy do dwóch wielkich i istotnych zdobyczy rewolucyjnych: 1) po pierwsze — oddzielimy społeczeństwo polskie od rządu zaborczego, przetniemy wszystkie węzły życiowe, jakiemi rząd ten zdołał sprzęgnąć się ze społeczeństwem, zredukujemy go do tego, czem jest istotnie, do prostego najazdu, którego nikt nie uznaje, a przez to podniesiemy moralny poziom społeczeństwa i jednostki, jego rewolucyjnego uzdolnienia do samodzielnego życia; 2) po drugie — rozrywając bojkotem wszelkie węzły zadzierzgnięte pomiędzy rządem i społeczeństwem — tem samem skazujemy jego prawa i instytucje na nędzny żywot praw i instytucyj martwych, których nikt nie uznaje i któremi się nikt nie posiłkuje, podkopujemy jego podstawę finansową, utrudniamy wszelką robotę organizacyjną w administracji — policji, skarbowości, szkolnictwie, wytwarzamy naokoło rządu tę pustkę społeczną, w której żadne państwo normalne żyć nie może. Jakakolwiek akcja powstańcza walki zbrojnej, zjawiająca się na tem tle bojkotu powszechnego, miałaby już ułatwione zadanie dobicia tego, coby przestało już żyć społecznie.
4. Szerząc bojkot państwa, „Organizacja Kultury Polskiej“ bierze jednocześnie na siebie zadanie uorganizowania życia społecznego niezależnie od państwa, w różnorodnych stowarzyszeniach, rozwijających się na zasadach samorządu demokratycznego i pomocy wzajemnej. W każdej dziedzinie życia społecznego, zarówno ekonomicznej, jak i kulturalnej, rozwinąć się powinny instytucje kooperatyzmu, które stanowią nietylko doskonałe środowisko wychowawcze dla mas ludowych, środowisko praktycznej nauki samorządu ekonomicznego i wspólności, lecz które mogą stać się także istotną podwaliną nowego ustroju gospodarki zrzeszonej. Przypuszczamy, że rozwój każdej takiej instytucji kooperatyzmu, jak stowarzyszenie spożywcze, spółka włościańska, towarzystwo pomocy wzajemnej i kredytu stać się może ogniskiem nowej kultury ekonomicznej i moralnej, indywidualnej i społecznej, która ostatecznie wyzwoli społeczeństwo polskie z pod gospodarki burżuazyjnej i policyjnej i zapewni mu niespożytą silę oporu wobec najazdu.
5. Działalność „Organizacji Kultury Polskiej“ składa się zatem z dwojakiego rodzaju akcji: 1) nieszczenia państwa zaborczego w Polsce zapomocą systematycznego bojkotu jego praw i instytucyj, oraz 2) tworzenia nowego społeczeństwa polskiego, społeczeństwa wolnych stowarzyszeń, opartych na zasadach samorządu demokratycznego i kooperacji, których rozwój jest zarazem powstawaniem, umacnianiem się i rozszerzaniem istotnej rzeczpospolitej ludowej. Ta druga część działalności Org. Kultury Polskiej stanowi tę nieuniknioną rację bytu organizacji, która nawet po wywalczeniu niepodległości narodowej zniknąć nie będzie mogła, jako ciągła przeciwwaga wolnych sił ludzkich przeciw siłom biurokratycznym państwowym, jako wreszcie ewentualna dążność do zrealizowania typu człowieka wyzwolonego.
- ↑ (Przyp. wyd.). Program dla grupy działaczy kulturalnych w Kongresówce napisany w r. 1905. Drukowane z odpisu użyczonego wydawcom ze zbiorów „Muzeum Społecznego“ w Warszawie.
