Pamiętniki (Pasek)/Rok pański 1684
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Pamiętniki |
| Rozdział | Rok pański 1684 |
| Redaktor | Jan Czubek |
| Wydawca | Polska Akademja Umiejętności |
| Data wyd. | 1929 |
| Druk | Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały tekst |
| Indeks stron | |
_605.jpeg){kind=link}
zacząłem tamże w Olszowce — daj, Boże, szczęście! I ten rok co do publicznych okazyi był szczęśliwy, ale co do mojej osoby, po jarmarku zły targ[1].
W tym roku już wojska nasze nie łączyły się cum Caesarianis[2], bo już sami mogli subsistere[3], wziąwszy serce z wiktoryej przeszłoroczniej — jako powiedają: ugłaskanego i ujeżdżonego konia lada kto osiądzie, hardego i bystrego non item[4]; a do tego, że colligati principes[5] czynili aversionem belli[6]. Wenetowie trzymali na sobie magnam partem[7] jego wojska, ktore de necessitate[8] musiało attendere[9] od tamtej strony morzem. Nasz też krol z wojskiem koronnym sam personaliter[10] poszedł za Dniestr i tam longe lat[eque][11], zawojowawszy tamte kraje, zatrzymał na sobie owę kardynalną państwa tureckiego potencyą, ktorą to imperium potissimum floret[12], to jest, Tatarów krymskich, nohajskich, białogrodzkich i budziackich[13], a przytym Wołoszą i państwo multańskie, ktorzy wszyscy tamby byli pewnie poszli przeciwko Niemcom, gdyby nie ta awersya. Całą tedy kampanią, tot conflictus[14] nasi z nimi odprawili, wytrzymując potentissimos impetus[15] z wielką zgubą ich, ale też i naszych; bo najwięcej naszej czeladzi brali na czatach, przy koszeniu traw, przy pasieniu koni, jaka jest zdawna tego narodu moda. A Niemcy tym czasem Turkow, jak biją, [tak biją]; znieśli ich wstępnym bojem w tym roku dwa razy, pobrali miasta, fortece, Nowe Zamki[16], Budę i insze superioris et inferioris Hungariae[17] dawno zawojowane i od Turkow pobrane kraje. Wenetowie wzięli także Makłakow[18], ktorzy się im dobrowolnie poddali, rebelizowawszy Turkom, regnum Moreae[19] wzięli i inszych miast in collateralitate[20] wiele nabrali. Po prostu smarowno[21] rzeczy idą, kiedy się to dwaj zmowią na jednego. A przecię nasi Polacy tego szczęścia po łasce Boskiej największym są powodem, et praecipue[22] krol, że się rezolwował oburzyć[23] na tego całemu światu strasznego nieprzyjaciela, sam personaliter[24] i z wojskiem poszedł, począł im go i podał na obrot[25], a oni też właśnie, jako leniwszy od rączego, z obrotu porwawszy na opiekę swoję wymordowanego źwierza, już nie puszczą, aż uszczwają, i prędzej się obłowią, niżeli ow, co im podał w obrot. Wszak i to często widujemy, że nikczemny i leniwy prędzej się czasem...[26] pie niepodobieństwo i w tej naszej koligacyej; zaczęliśmy im, pomogliśmy im szczerze, obłowili się już przy nas i podobno jeszcze lepiej obłowią, wojując z nimi, ktorzy effeminati illa diuturna pace, molles et imbelles facti[27] (bo ich tak status imperii Ottomanici[28] umyślnie chciał zostawić imbelles[29], po zawojowaniu obrociwszy ich do agrykultury[30] i inszych robot ex ratione[31], żeby nie rebelizowali). A nam dostały się do zabawy narody te, ktore nie dosyć na tym, że z starożytności swojej zawsze były wojenne i niezwyciężone, ale to większa, że zawsze są w ustawicznym ćwiczeniu in continuo belli opere; verbo dicam[32], ich to żywot ustawicznie wojować i z wojny żyć: a choćbyśmy ich i zwojowali, nie siłabyśmy się na nich pożywili, bo chudzi pacholcy. Zgoła, dobrą sobie nasi koligaci obrali sortem[33], jak owę z cymentem[34] i słodkiemi kondymentami[35] dobrze zaprawną portionem[36], nam zaś coś z chrzanem czy do ostrego pieprzu zostawili. Daj Boże, żeby od tego zęby nie trętwiały, bo to, widzę, jest uva acerba[37], a żeś dał z łaski Swojej dobry początek, racz[ż]e zdarzyć i dobry koniec!
_606.jpeg){kind=link}
_607.jpeg){kind=link}
_608.jpeg){kind=link}
- ↑ Przysłowie. Pasek miał w tym roku aż ośm procesów na karku. (Por. Jan Chryz. Pasek w oświetleniu archiw., str. 37).
- ↑ z cesarskiemi
- ↑ wytrwać
- ↑ nie tak
- ↑ sprzymierzeni książęta
- ↑ rozerwanie sił nieprzyjacielskich
- ↑ wielką część
- ↑ z konieczności
- ↑ baczyć, pilnować
- ↑ osobiście
- ↑ wzdłuż i wszerz
- ↑ państwo najbardziej kwitnie
- ↑ Nazwy Tatarów, koczujących na stepach między Wołgą a Dunajem: Orda nogajska — od Wołgi po Krym, białogrodzka — od Krymu po Dniestr, nad którym leżało m. Białogród (dziś Akerman), budziacka — od Dniestru po Dunaj w południowej Besarabji, zwanej Budziakiem (z tur. budżak — węgieł, kąt).
- ↑ tyle utarczek
- ↑ najpotężniejsze natarcia
- ↑ Por. str. 381, przyp. 2.
- ↑ górnych i dolnych Węgier
- ↑ Zapewne Morlacy, szczep słowiański, mieszkający na wybrzeżu morza Adrjatyckiego w dzisiejszej Dalmacji.
- ↑ królestwo morejskie (Peloponez)
- ↑ w bliskiem sąsiedztwie
- ↑ gładko
- ↑ a osobliwie
- ↑ powstać, napaść
- ↑ osobiście
- ↑ Podać na obrót — zwrot myśliwski: nagnać, w bok zapędzić.
- ↑ Rkps w tem miejscu obcięty.
- ↑ rozpieszczeni owym długim pokojem, zniewieścieli i odwykli od wojny
- ↑ rozum polityczny państwa otomańskiego
- ↑ niewojennych
- ↑ do uprawy roli
- ↑ z przyczyny
- ↑ w ciągłej wojnie; słowem
- ↑ cząstkę
- ↑ Cyment (z łac.) — cynamon.
- ↑ przyprawami
- ↑ cząstkę
- ↑ kwaśne winogrona
