Pisma (Edward Abramowski)/Tom II/Przypisy wydawcy
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Przypisy wydawcy |
| Pochodzenie | Pisma. Pierwsze zbiorowe wydanie dzieł treści filozoficznej i społecznej. Tom II |
| Wydawca | Związek Polskich Stowarzyszeń Spożywców |
| Data wyd. | 1924 |
| Druk | R. Olesiński, W. Merkel i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały tom II |
| Indeks stron | |
Jak zaznaczyliśmy w uwadze wstępnej (str. 1) część I i II „Zagadnień“ z drobnemi zmianami drukowana była w „Ateneum“ 1896 r. IV t., jako „Psychologiczne podstawy socjologji (zasada zjawiska społecznego), (również po francusku). Różnice zachodzą w podziale obu prac na rozdziały: „Podstawy“ składają się z 6 rozdzialików (I — VI), natomiast w „Zagadnieniach“ zastosowano system paragrafów i podział całości na 4 rozdziały. Powyższym 6 rodzialikom odpowiada 23 §§ „Zagadnień“. Treść obu prac jest identyczna prócz następujących odchyleń i odmian:
Do str. 1. Zamiast pierwszego zdania w „Zagadnieniach“ aż do „Pozornie (str. 2)... w pracy „Psych, podstawy socjologji“ początek ów brzmi: „Przystępując do definicji zjawiska społecznego, przedewszystkiem rzuca się w oczy badacza, jego powszechna podatność uleganiu dwojakiej metodzie — naukowej i twórczej. Życie społeczne jest par excellence tym materjałem, który tak samo poddaje się obserwacji naukowej, jak i celowemu działaniu, tak samo stanowi przedmiot badania objektywnego, jak i przedmiot polityki, sztuki społecznej.
W zdaniu 3-im na stronie 2 wiersz 3 zamiast: jako nauka bowiem socjalizm... w Podstawach: nauka bowiem...
W tym samym zdaniu wiersz 9 zamiast powstawanie komunizmu, — „Podstawy“ powstawanie nowego prądu historycznego.
Str. 5 § 3 zamiast: w socjalizmie — w polityce.
Str. 5 § 3 w zdaniu następnem zamiast: komunizm — pewien ideał polityczny.
Str. 6 w Podstawach brak całego ustępu od: Rugując (wiersz 13) aż do § 4 str. 8. Zamiast tego mieści się tam następujące zdanie: Zarówno więc moralna jak i ekonomiczna strona życia społecznego, zjawia się na mocy pewnych przyczyn historycznych, sięga w nieskończony szereg zjawisk, które pojawienie się danych faktów czynią koniecznem. Pomimo tego jednak, tenże sam materjał narzuca się intuicyjnie twórczości ludzkiej, stanowi zupełnie uprawniony przedmiot polityki, cel świadomych dążeń, które pod rozmaitemi postaciami stawiają sobie za zadanie tworzyć i ulepszać historję.
Str. 9 wiersz 16 ustęp od słów: Pierwsza jest stroną ewolucyjną socjalizmu, aż do str. 11 wiersz 8 do zdania: Rozwiązania tego (w Podstawach: tej antinomji metodycznej) — opuszczony w „Podstawach“.
Str. 12 wiersz 14 zamiast ustępu: rola zaś twórcza socjalizmu do zdeterminowany (wiersz 18) — mieści się w „Podstawach“: działanie zaś celowe może tylko przyspieszyć ten poród przyszłości, nie dorzucając jednak nic nowego do jej jakościowej treści. Spełnienie się pewnego zadania dziejowego, jeżeli ma nastąpić, to nastąpić musi jako zdeterminowane i t. d...
Str. 12 wiersz 4 od dołu. Bezmyślność filozoficzna Podstawy: Błędność filozoficzna.
Str. 13-14. Odsyłacz opuszczony.
Str. 13 ustęp: Niemożliwość... aż do § 6 brak w „Podstawach“.
Str. 14 wiersz 8. Ustęp: I musi to być punkt... aż do wielki ruch klasowy — opuszczono w Podstawach.
Str. 14 wiersz 14. W zdaniu następnem: Punkt bowiem... — punkt zaś taki...
Str. 16 § 7 w Podstawach zaczyna się II rozdział.
Str. 20 § 8. Intuicja nasza... — intuicja własna...
Str. 23 § 10 cały w Podstawach nie istnieje.
Str. 25 §11. Stąd zaczyna się w Podstawach rozdział III: brak tytuliku. W Podstawach pierwsze zdanie brzmi: Przejdźmy teraz do natury przedmiotu, który wydaje się, że tak ściśle jednoczy w swych głębiach zasadniczą sprzeczność determinizmu i dowolności. W następnym zdaniu zakończenie w Podstawach: wobec przedmiotu t. j. wobec natury zjawisk społecznych.
Str. 25 wiersz 9. Zdanie: Co prawda socjalizm... aż do metody w Podstawach opuszczone.
Str. 34. Zamiast § 16 w Podstawach tytuł IV.
Str. 40. Brak odsyłacza w Podstawach.
Str. 42. Zamiast § 17 tytuł w Podstawach V.
Str. 46 wiersz 26. Brak zdania w Podstawach: „Mówimy o tych, których przedstawicielami we Francji — są Durkheim i Tarde.
Str. 55. Od § 21 zaczyna się rozdział IV w Podstawach.
Str. 60. Odsyłacz. Podstawy: którakolwiek zamiast jakakolwiek.
Rozdział III str. 63: Zagadnienia historyczne i djalektyka przewrotowa różni się od tekstu francuskiego (Le Matérialisme historique etc.) jedynie brakiem na końcu ustępu poniższego:
C’est ainsi que se présente le rapport de l’idéc et de la chose dans la transformation sociale, le role de la création humaine consciente vis-à-vis du déterminisme évolutionniste, si nous considérons les problèmes de la dialectique historique dans le sens du principe phénoménaliste, qui cherche dans le cerveau humain la raison suffisante de la vie sociale. Pozatem tekst francuski oprócz §§ 14 posiada jeszcze podział na rozdzialiki I — §§ 2—8 i II 9—14.
J. Trąbczyński (L. Kulczycki): Anarchizm pokojowy w szacie naukowego socjalizmu. Przedświt. Londyn Nr. 10 z r. 1899.
B. Jasinowski, Z. R. Walczewski: Zagadnienia socjalizmu. Przegl. Filozof. Rocz. 1907, str. 358—365.
Krytyka studjum francuskiego: „Les bases“ w Przegl. Filoz. 1898, zesz. II, str. 92—96 przez J. K. Potockiego.
Wzmianki w studjum: A. Krzyżanowski: Socjalizm i Anarchizm itd., J. S. Bystroń: Rozwój problemu socjologicznego, Dr. Z. Daszyńska-Golińska: Przełom w socjalizmie. Lwów 1900, str. 69—74 i 220—222.
Zygmunt Balicki: Pierwiastki indywidualne w fenomenalizmie socjologicznym. Przegl. Filoz. 1901, t. IV, zesz. I, str. 26—47.
Ludwik Kulczycki: Współczesne prądy umysłowe i polityczne. Serja I. Kraków 1903.
Kazimierz Krauz: Pierwiastki indywidualne w socjologji. Prawda 1901, str. 499—501.
Jan Stanisław Bystroń: Rozwój problemu socjologicznego w nauce polskiej. Archiwum Komisji do badania historji filozofji w Polsce. T. I, część II. Kraków 1917, str. 246—249.
Wydaniem pracy zajęli się: L. Rajchman i K. Krzeczkowski. Książkę wydano z funduszu wydawniczego im. Ryszarda Gieysztora. Fundusz ten był zebrany przez kółka młodzieży w Warszawie dla uczczenia pamięci przedwcześnie zmarłego, młodego studenta uniwersytetu lipskiego i działacza wśród młodzieży w duchu idei Abramowskiego. W zbiorku powyższym ukazały się jeszcze dzieła: Ryszard Gieysztor. Kraków 1902. Zbiór utworów poetyckich i literackich zmarłego z przedmową S. Żeromskiego (drukowane jako manuskrypt), oraz: Piotr Kropotkin, „Zdobycie chleba“ w tłumaczeniu P. Zaorskiego (St. Stempowskiego). Kraków 1903.
Abramowski pracę swą uważał za rozwinięcie ostatniej części „Zagadnień“ i artykułu: Etyka a rewolucja, z r. 1899 (przedrukowujemy go na innem miejscu) oraz za przygotowanie krytyczne do części pozytywnej polityki socjalizmu bezpaństwowego, którą miał natychmiast zacząć pisać. Choroba, później okres rewolucyjny odsunęły te zamierzenia, które później znacznie (w r. 1912) i w zmienionej formie częściowo zostały tylko zrealizowane w dziełku: Kooperatywa jako sprawa wyzwolenia ludu pracującego (przedrukowujemy ją na innem miejscu).
Praca M. A. Czajkowskiego spotkała się z żywym zainteresowaniem zwłaszcza wśród młodzieży. W Królestwie kolportowane było specjalne odbicie bibułkowe. Krytyki o pracy najważniejsze ukazały się następujące: Marjan Bielecki (Kow-ski): Socjalizm bezpaństwowy. Przedświt 1904. Nr. 7; Bibljoteka proletarjatu Nr. 14: Z teorji i praktyki socjalizmu u nas i gdzieindziej. Lwów 1905, artykuł pióra L. Kulczyckiego — Z literatury o socjalizmie; A. Krzyżanowski: Socjalizm i anarchizm w świetle najnowszej literatury polskiej. Przegl. Polski 1905. Kwiecień, str. 13—66. O Czajkowskim, str. 49—57; Dr. Władysław Gumplowicz: Socjalizm a państwo. Krytyka. 1905, t. I, str. 450—461 i t. II, str. 47—58; B. Jasinowski, M. A. Czajkowski: Socjalizm a państwo. Przegląd Filozoficzny 1907, str. 354—358.
