Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Ekskluzywa

	<<< Dane tekstu >>>
Autor	Stanisław Piekarski
Tytuł	Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów
Wydawca	M. Arct
Data wyd.	1930
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Inne	E – wykaz haseł; E – całość
	Indeks stron

›››

[94]

Ekskluzywa w znaczeniu prawa kanonicznego jest to uprawnienie do uznania niektórych osób za wykluczone od zajęcia pewnego urzędu kościelnego. W szczególności jest ekskluzywą t. zw. prawo veta, posiadane przez długi czas przez monarchów Austrji, Francji i Hiszpanji odnośnie do wyboru papieża. Monarchowie ci mieli prawo zgłosić przed wyborem deklarację, wykluczającą jednego z kandydatów od wyboru. Ostatni raz to prawo wykonała Austrja w r. 1903 za pośrednictwem kardynała Puzyny, który w czasie konklawe złożył deklarację, wykluczającą od wyboru kardynała Rampollę. Wybrany został wtedy na papieża Pius X, który zniósł prawo ekskluzywy czy veta, zakazując konstytucją „Commissum Nobis“ z 20 stycznia 1904 kardynałom i konklawistom pod zagrożeniem ekskomuniki zakładać veto lub ekskluzywę z polecenia jakiegokolwiek monarchy czy państwa, nawet pod postacią prostego życzenia.

Niektóre rządy posiadały na podstawie konkordatu lub przez przywłaszczenie prawo veta przy obsadzaniu biskupstw i probostw. Polski konkordat z r. 1925 przyznaje w art. XI Państwu Polskiemu wpływ na nominację biskupów przez to, że papież przed mianowaniem biskupa zwraca się do prezydenta Rzeczypospolitej celem upewnienia się, czy przeciw osobie kandydata nie przemawiają względy natury politycznej. Prawo to, przyznane Polsce, którego skutek równa się skutkowi ekskluzywy, nazywa się technicznie: „droit de regard“. Podobne prawo posiada rząd polski odnośnie do nominacji proboszczów. A mianowicie na podstawie art. XIX konkordatu biskup przed dokonaniem nominacji proboszcza ma zasięgać wiadomości u właściwego ministra, czy kandydat jest obywatelem polskim, czy odbył studja teologiczne w Polsce lub w instytucjach papieskich i czy jego działalność nie jest sprzeczna z bezpieczeństwem Państwa. Jeżeli minister stwierdzi, że kandydat nie posiada którego z tych warunków, nominacja nie może nastąpić, chyba tylko za wyraźnem zezwoleniem rządu.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Stanisław Piekarski.