Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Germańska religja
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | G – wykaz haseł G – całość |
| Indeks stron | |
Germańska religja. Źródła wiadomości o mitologji germańskiej, zawarte w dziełach autorów rzymskich (Cezar, Tacyt, Ammianus Marcellinus), pisarzy z czasów wprowadzenia chrześcijaństwa wśród Germanów (Jordanes, Grzegorz z Tour, Paweł Diakon, Beda), w zabytkach piśmienniczych, jak odkryte w r. 1841 w Merseburgu formuły zaklęć (Merseburger Spruche) i na starogermańskich na-grobkach, są tak szczupłe, że nie pozwalają na odtworzenie całości systemu mitologji germańskiej, a dawniejsze próby takiej rekonstrukcji nie ostały się wobec ścisłych badań. Również pozbawioną podstawy okazała się teorja, doniedawna panująca, jakoby główne postacie z ludowych podań germańskich o bohaterach i wojownikach były postaciami dawnych bogów.
Najbardziej rozpowszechnione u ludów germańskich nazwy bóstw dadzą się odtworzyć z nazw dni tygodnia w językach germańskich: wtorku, środy, czwartku i piątku. A mianowicie z nazwy wtorku (staroniem. Zistag, ang. Tuesday) wyprowadza filologja niemiecka nazwę bóstwa, starogermańskiego Tiu (Tiwaz), staroangielskiego Things, którego porównywają z greckim Zeusem i rzymskim Jowiszem. Miał to być jeden z najwyższych bogów germańskich, bóg wojny, porównywany również z rzymskim Marsem, któremu był poświęcony wtorek (dies Martis). Z nazwy środy w językach germańskich wyprowadzają Wotana, skandynawskiego Odina, którego porównywają z rzymskim Merkurym. Według Tacyta miało to być u Germanów bóstwo najwięcej czczone, któremu składano ofiary z ludzi. Wotan miał być także bogiem wojny i przywódcą zastępów dusz zmarłych wojowników. Czwartek, po niem. Donnerstag, ma świadczyć o istnieniu bóstwa Donar, skandynawskiego Thorr. Miał to być bóg nieokiełznanych sił natury, burzy, grzmotów i piorunów, rzucający młotem, który po każdym rzucie wraca mu do ręki. Szósty dzień tygodnia, piątek (niem. Freitag), był poświęcony bogini miłości, zwanej Fria (Frigg, Frea, niem. Frau), germańskiej Venus. W skandynawskich księgach Eddy głównemi bóstwami są: Odin, ojciec i pan świata, jego syn Baldr (Balder), bóg światła, czystości i piękna, zabity podstępnie przez Lokiego, złośliwe bóstwo ognia, i Thorr, dowódca wojsk Odina, walczących przeciwko olbrzymom, którymi dowodził Loki.
Wedle germańskich wierzeń, dusza ludzka, mieszkająca w ciele, głównie w krwi, oddziela się w czasie snu od ciała w postaci węża lub myszy, a po śmierci może przenosić się w inne ciała. Zastępy dusz zmarłych krążą same lub pod dowództwem Wotana po świecie, szczególnie w czasie około Nowego Roku. Zwykle przebywają pod ziemią, we wspólnem państwie umarłych, zwanem Helle (niem. Hölle — piekło). O aktach kultu, modlitwie i rytuałach pogrzebowych germańskich nic niewiadomo. Składali bogom ofiary z ludzi, koni, wołów, świń i innych zwierząt domowych. Znaczenie liturgiczne miał napój odurzający, zwany napojem bogów, porównywany z wedyjskim soma (ob. Wedyzm).
(J. Grimm: Deutsche Mytologie, 4-te wydanie, Berlin 1878; E. H. Meyer: Germanische Mythologie, Berlin 1891; E. Mogk: Germanische Mythologie w 3-cim tomie dzieła: Grundriss der germanischen Philologie, Strassburg 1900).
