Hermas. W połowie drugiego wieku po Chr. (140 — 155) powstało w Rzymie dzieło p. t. Pasterz („Hermae Pastor“) znane pierwotnie w języku łacińskim i etjopskim a napisane w języku greckim. Dzieło to, którego oryginał w nowszych czasach odkryto, napisał Hermas, brat papieża Piusa I (141 — 155). Jest ono jednym z najdawniejszych zabytków piśmiennictwa chrześcijańskiego. Dzieli się na trzy części: pierwsza zawiera 5 wizyj, druga 12 przykazań, trzecia 10 porównań (parabol). Głównym przedmiotem „wizyj“ są napomnienia do pokuty, których udziela autorowi Kościół, objawiający się mu pod różnemi postaciami. W „przykazaniach“ mieści się moralistyka starochrześcijańska a w „porównaniach“ porusza autor różne tematy, będące w związku z pokutą i końcem świata. Hermas nie był teologiem i posługuje się językiem trudnym do przetłumaczenia na formuły teologiczne ale dzieło jego było wysoko cenione w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.
