Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Hinduizm
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | H – wykaz haseł H – całość |
| Indeks stron | |
Hinduizm. Indje Wschodnie ze swą przeszło 300 miljonową ludnością są klasycznym krajem teozofji. W charakterze Hindusów, ludu będącego mieszaniną dwóch ras, aryjskiej i ciemnoskórej, tkwi, obok silnie rozwiniętej zmysłowości, pociąg do kontemplacji religijnej i bezczynnego marzycielstwa. Ten pociąg objawia się na wszystkich polach kultury hinduskiej: w literaturze, sztuce, umiejętnościach, zwłaszcza w filozofji, oraz w ustroju społecznym.
Wszystkie systemy religijne Hindusów biorą początek w starej literaturze sanskryckiej, znanej pod nazwą ksiąg Wedy a najdawniejszy okres religji hinduskiej nazywamy religją wedyczną (ob. Wedyzm).
Drugim okresem jest bramanizm (ob.), w ciągu którego pojawili się wielcy reformatorowie religijni, jak Buddha i Dżina (ob. Dżainizm).
Najpóźniejszym i trwającym dotąd okresem jest nowobramanizm czyli hinduizm. Powstał on z połączenia pojęcia Brahmy, jako stwórcy świata, z dwiema innemi postaciami bóstw: Wisznu i Sziwa. Cześć tych dwóch bóstw była już na 300 lat przed Chr. w pełnym rozwoju a bramani dodali do niej formalny kult Brahmy, tworząc w ten sposób trójcę bóstw czyli Trimurti. W tej trójcy najwyższym bogiem jest Brahma, stworzyciel i kierownik wszechświata, ojciec wszelkiej wiedzy, nauczyciel bogów, twórca ksiąg Wedy, uosobienie losu i przeznaczenia ludzi i świata, którego odnowienie lub zatrata spoczywa w jego rękach. Mieszka we własnem niebie, wyższem ponad niebo innych bogów. Przedstawiają go jako postać ludzką o czterech głowach i czterech rękach, w których trzyma berło, łuk i księgi Wedy. Jeździ na łabędziu a kwiatem mu poświęconym jest kwiat lotosu.
Cześć Brahmy nie była nigdy popularna, dla najszerszych warstw ludowych istniał tylko kult Wisznu albo kult Sziwy.
Wisznu jest zachowawcą świata. Przedstawiają go również z czterema rękami, w których trzyma topór, diskus, muszlę i kwiat lotosu. Jego właściwością jest pojawianie się na święcie w całym szeregu wcieleń, amavataras, których liczą dziewięć. Jednem z nich jest Buddha. Wcielenie Wisznu w postaci Kriszny porównywano z wcieleniem Chrystusa, ale porównanie to nie wytrzymuje krytyki, gdyż rzekome podobieństwa są czysto pozorne i powstały pod wpływem chrystjanizmu a zatem później niż ewangelja.
Sziwa jest pod każdym względem przeciwieństwem boga Wisznu. Jest to niszczyciel świata, odnawiający świat przez zniszczenie. Wyobrażają go w postaci pełnej grozy, z wieńcem wężów i czaszek na szyi. Jest władcą demonów i upiorów, przebywających na cmentarzach. Jest okrutny i gwałtowny. Inna jego postać, wyobrażająca siłę twórczą natury, ma troje oczu i sierp księżyca na głowie. Jego symbolem jest fallus (lingam), symbol siły męskiej. Kult Sziwy jest zwyrodniały i orgjastyczny. Cechą sziwaizmu jest także kult siły niewieściej Szakti. Żoną Brahmy jest Saraswati, bogini mądrości i sztuk pięknych, żoną Wisznu jest Lakszmi czyli Szri, hinduska Afrodyta, bogini piękna i miłości, a żoną Sziwy jest Parwati, „największa bogini“, mająca tak jak Sziwa dwie postacie, jedną straszliwą (Durga lub Kali) a drugą łaskawą (Szakti). Te trzy boginie stanowią tak jak ich mężowie trójcę, której cześć oddaje osobna sekta, zwana Szaktas, odbywająca orgjastyczne obrzędy i mająca osobną literaturę, zwaną Tantras, w której główną rzeczą jest mistyka, czary i sztuka posiadania sił nadnaturalnych.
Nowszy kierunek hinduizmu, dzielącego się na wielką, liczbę sekt, przedstawia ruch religijny, znany pod nazwą Brahma-Samadż (ob.)
