Presbiterjanie, protestanci, wyznawcy nauki Kalwina Szkocji, Anglji i Ameryce Północnej, którzy nie przyjęli wprowadzonego w Anglji ustroju episkopalnego (ob.
Anglikanizm), skutkiem czego zaliczono ich do t. zw. nonkonformistów. Jako przeciwnicy urzędowego Kościoła anglikańskiego, byli w XVI w. uważani wraz z katolikami za wrogów państwa i rewolucjonistów politycznych. Prześladowała ich ustanowiona w r. 1583 anglikańska komisja kościelna, rodzaj protestanckiej inkwizycji. Według ustawy z r. 1592, każdy, ktoby się zaliczał do presbiterjanów, albo też bez dostatecznego powodu nie uczęszczał przez miesiąc na nabożeństwo urzędowego kościoła, miał być uwięziony i skazany na wygnanie, a w razie, gdyby potajemnie wrócił do Anglji, ukarany śmiercią. Mimo tych prześladowań presbiterjanizm krzewił się tak, że już za panowania królowej Elżbiety liczył w samej Anglji przeszło 100.000 wyznawców. Odrzucał całą hierarchję kościoła anglikańskiego i żądał wyzwolenia Kościoła z więzów państwowości i sprawowania rządów kościelnych w gminach przez presbiterja, a całego kościoła krajowego przez synody. Akty tolerancyjne z r. 1689 zapewniły presbiterjanom wolność religijną. W osobny związek religijny zorganizowali się dopiero w połowie XIX w. i tworzą obecnie cały szereg organizacyj krajowych w Anglji, Szkocji, Irlandji, Kanadzie, południowej Afryce, na wyspie Ceylon i Gujanie. Prowadzą także misje w Indjach, Chinach, Mandżurji, Korei, Japonji i Australji. Te bardzo liczne organizacje presbiterjańskie, obejmujące ok. 7 miljonów wyznawców, łączy t. zw. aljans presbiterjański, utworzony w r. 1877 w Edinburgu. Jest to związek bardzo luźny, który nie obejmuje wszystkich organizacyj i nie wkracza w niczem w ich autonomję, a odbywane co 4 lata zebrania, zwane soborami (Panpresbyterian Council), zajmują się tylko „sprawami wspólnemi“, do których należą w pierwszym rzędzie sprawy misyjne.
