Tonsura (łać. tonsura, corona clericalis), wygolenie krążka na wierzchu głowy lub całej głowy z pozostawieniem paska włosów dookoła głowy, symbol pokory i przypomnienie korony cierniowej Chrystusa. Według prawa kanonicznego, przyjęcie tonsury jest wstępem do stanu duchownego i do święceń, ceremonją postrzyżyn, przez którą laik staje się klerykiem. Odróżniają dwojaki rodzaj tonsury. Tonsura św. Pawła polega na ogoleniu całej głowy i pochodzi od św. Pawła, który, według Dziejów Apostolskich (XVIII. 18; XXI. 24), poddał się zwyczajem żydowskim takiej pokucie. Tonsura św. Piotra polega na wystrzyżeniu włosów w formie krążka na wierzchu głowy i jest w użyciu u kleryków. Tonsura weszła w użycie przez zwyczaj zakonników VI w. i stała się od tego czasu znakiem przejścia do stanu duchownego.
