Pustelnia parmeńska/Tom I/Przedmowa
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Pustelnia parmeńska |
| Wydawca | Bibljoteka Boya |
| Data wyd. | 1933 |
| Druk | Zakłady graficzne B. Wierzbicki i s-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Tłumacz | Tadeusz Boy-Żeleński |
| Tytuł orygin. | La Chartreuse de Parme |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tom I Cały tekst |
| Indeks stron | |
Opowiadanie to skreślono w zimie r. 1830, o trzysta mil od Paryża. Wiele lat wprzódy, gdy nasze armje przebiegały Europę, traf pomieścił mnie na kwaterze w domu pewnego kanonika: było to w Padwie, szczęśliwem mieście, gdzie, jak w Wenecji, zabawa jest najważniejszą ze spraw i nie zostawia czasu na gorszenie się sąsiadem. Pobyt przeciągnął się dość długo, mieliśmy czas zaprzyjaźnić się z kanonikiem.
Przejeżdżając przez Padwę z końcem r. 1830, pobiegłem do domostwa zacnego księdza: nie żył już, wiedziałem o tem, ale chciałem raz jeszcze zobaczyć salon, gdzie spędziliśmy tyle miłych wieczorów, tak często później wspominanych z żalem. Zastałem bratanka kanonika, oraz jego żonę; przyjęli mnie jak starzy przyjaciele. Nadeszło jeszcze kilka osób, zebranie przeciągnęło się. Gospodarz kazał przynieść z kawiarni Pedroti doskonały zambajon (poncz). Głównie zabawiła nas do tak późna historja księżnej Sanseverina. Ktoś o niej natrącił, a bratanek kanonika opowiedział rzecz na moją cześć w całości.
— W kraju do którego się udaję, rzekłem do moich przyjaciół, nie znajdę takiego domu jak ten; toteż, aby zapełnić długie wieczorne godziny, ułożę powiastkę z życia uroczej księżnej Sanseverina. Będę naśladował waszego dawnego bajarza Bandella, biskupa z Agen, który miałby sobie za zbrodnię pominąć prawdziwe okoliczności swojej historji, lub dodać jakie nowe.
— W takim razie, rzekł bratanek, pożyczę panu zapisków mego wuja, który, pod paragrafem Parma, wspomina niektóre intrygi tego dworu w czasie gdy trzęsła nim księżna Sanseverina; ale strzeż się pan! historja ta nie jest zbyt moralna, i obecnie, kiedy wy, we Francji, macie ambicje ewangelicznej czystości, może ściągnąć na pana wprost morderczą reputację.
Ogłaszam tę powiastkę, nic nie zmieniając w rękopisie z roku 1830, co może mieć dwie ujemne strony:
Pierwsza, dla czytelników: bohaterowie jej, jako Włosi, mniej go może zainteresują, ile że charakter tego kraju dość jest różny od Francji. Włosi są szczerzy, dobrzy ludzie, bez fałszywego wstydu mówią co myślą; próżności ulegają jedynie chwilami, wówczas staje się ona namiętnością i przybiera miano pantiglio. Wreszcie, ubóstwo nie jest u nich śmieszne.
Druga ujemna strona odnosi się do autora. Wyznaję, że miałem tę odwagę, aby zostawić działającym osobom wszystkie brutalności ich charakteru; ale, w zamian, oświadczam głośno, iż nie szczędzę najmoralniejszej wzgardy wielu ich postępkom. Naco im było dawać wysoką moralność i wdzięk charakterów francuskich, które kochają pieniądz ponad wszystko i nie dopuszczają się grzechów z miłości lub nienawiści? Włosi grający rolę w tem opowiadaniu są bardzo odmienni. Zresztą, mam wrażenie, że, za każdym razem kiedy się posuwamy o dwieście mil z południa na północ, nastręcza się nowy krajobraz jak i nowa powieść. Urocza bratanica kanonika znała a nawet bardzo kochała księżnę Sanseverina, i prosi mnie abym nie zmieniał nic w jej przygodach, zaiste bardzo nagannych.
23 styczeń 1839.
