Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich/Mordechaj ben Nissan (Karaita)
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich |
| Podtytuł | XVI, XVII i XVIII wieku |
| Data wyd. | 1905 |
| Druk | Piotr Laskauer i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Uczony karaita, urodził się w Krasnym Ostrowie, małem miasteczku galicyjskiem, w drugiej połowie XVII wieku. Między innemi napisał: gramatykę języka hebrajskiego, oraz dzieło p. t. „Lebusz Malchuth“ (Odzież Królewska), krótką historyę swej sekty, którą ofiarował Karolowi XI, królowi szwedzkiemu. Monarcha ten bowiem interesował się sektą karaitów i w celu bliższego jej poznania wysłał nawet na Litwę w 1690 roku Gustawa Peringera, profesora języków wschodnich na uniwersytecie Upsalskim, z poleceniem zwiedzenia wszystkich, na ziemiach polskich osiadłych gmin karaickich i jeśli to możebne, zakupienia główniejszych ich dzieł. Najznakomitszą literacką pracą Mordechaia, która mu zjednała wielką sławę na polu naukowem, jest dzieło „Dod Mordechai“ w 12 rozdziałach, ukończone, jak poucza wzmianka, umieszczona na ostatniej stronicy, dnia 18 Lipca 1699 roku (20 Tamuz 5459 r. ery żyd.). Rzeczone dzieło ukazało się przy następujących okolicznościach: Jakób Trigland, rektor i profesor uniwersytetu w Leydzie, w Hollandyi, wystosował w Kwietniu 1698 r. obszerny list po hebrajsku, pisany do gminy karaickiej w Łucku na Wołyniu, prosząc o udzielenie szczegółowego objaśnienia na cztery główne pytania, w owym liście zawarte, a dotyczące sekty karaitów. Mordechai znajdował się właśnie wtedy w Łucku i jemu to poruczono zredagowanie żądanej w powyższym przedmiocie odpowiedzi. Naradziwszy się więc z uczonym Dawidem ben Szalom ha–Zaken, starszym gminy karaickiej w Łucku, i z Józefem ben Samuel ha–Zaken, starszym takiej że gminy w Haliczu, Mordechai powrócił do rodzinnego swego miasteczka, Krasnego Ostrowa, i tu zabrał się skwapliwie do napisania wzmiankowanego wyżej dzieła „Dod Mordechai“, w którem podaje szczegółowo pochodzenie sekty karaitów, jej historyę, zwyczaje, literaturę i wylicza w niem również nazwiska wszystkich mniej więcej uczonych, należących do tej sekty, jacy zjawili się od początku jej powstania, aż do 1640 roku. Zebrane w owem dziele wiadomości służyły długo za jedyne zródło i wskazówkę do historyi karaitów. Po śmierci Triglanda wydał je słynny uczony Wolff 1714 roku w Hamburgu, w dwóch językach: w hebrajskim i łacińskim, ze swemi objaśnieniami i uzupełnieniami na zasadzie nowszych poszukiwań. (Przy tej sposobności nie będzie zbytecznem nadmienić, że w 1865 roku Juliusz Fürst, słynny profesor w Lipsku, wydał historyę karaitów, opartą na najnowszych ówczesnych badaniach niemieckich i rosyjskich uczonych, ale pozbawioną wszelkiej krytyki).
