Słownik etymologiczny języka polskiego/bania
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
bania, baniak, bańka, banieczka w znaczeniu ‘naczynia’ i ‘dyni, tykwy’, (r. 1500: »korbas albo bania«), a jest i trzecie: ‘kopalnia’ (węg. banya); czwarte na Rusi: ‘łaźnia’. Nic łatwiejszego, niż utożsamić ruską banię z romańskiemi kąpieli nazwami, franc. bain, włosk. bagno (z łac. balnia, balineum i balneum, grec. balaneion), i powołać się nawet na jednorazowe dawne balnyj zamiast bannyj, ‘kąpielowy’, i twierdzić, że od łazienki przejście do naczynia łatwe. Na Zachodzie jednak bania jako ‘łaźnia’ zupełnie nieznane (u Czechów banie, bańka, ‘naczynie baniaste’, ‘bańki na wodzie, mydlane’, ‘bańki u cyrulika’, ‘kopalnia’; naszej bani, ‘dyni czy tykwy’, nie mają). Ależ Słowianin ‘łazienki’ nie znał, miał tylko izdebkę, istopkę, gdzie się parzył, gdy mu wodę na gorące kamienie lano (żadnegoż tam naczynia pękatego nie było, chyba wodę konwiami donoszono). Bania znaczyło może pierwotnie ‘dół, dołek’, (por. banior u Potockiego, ‘moczar, głębina’) i takby się i nazwa ‘kopalni’ sama tłumaczyła; do dołu w ziemi właził (stąd ‘łaźnia’) Słowianin, zanim sobie istopkę przyrządził nad ziemią; od dołu nazwano wszelką pękatość, od dyni bańkę (wodną i t. d.) i kopułę. Związek między ruską banią a bain byłby w takim razie złudzeniem optycznem. Węg. pożyczone od Słowian.
