Słownik etymologiczny języka polskiego/chąsa
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
chąsa, ‘rozbój, kradzież gwałtowna’, chąźba, chąziebny, chuziebny, chudziebny, przestarzały termin sądowy, już w 16. wieku tylko w dawnem prawie bartniczem przechowany; w pierwszej połowie 16. w. jeszcze po rotach sądowych częsty, w tłumaczeniu Wiślicji u Świętosława: »chąźbą winowat«, ‘za złodzieja osądzony’; »chaziebną rzeczą«, ‘po złodziejsku’; pierwotne chąsa ledwie parę razy ocalało, r. 1388: »jako Trzebiesławów lud odbił chąsie... konie«; chonsa jako termin starobułgarski zapisał słownik grecki Suidasa w temże znaczeniu; w serbskiej formie, chusa, słowo to częstsze, o ‘napadach i zasadzkach’, ale i jako ‘oddział wojska nieprzyjacielski’, np.: »Ruś posłali chusy (w ziemię)«, »wydarzyło się tej chusie«, stąd chusar, ‘rozbójnik’, chusiti i chusowati, ‘rozbijać’, chusnik = polskie chęśnik, ‘zbój’. Od tych chusarów, ‘zbójów’, przezwali Węgrzy chusarami, huzarami, swoją ‘konnicę’, a nazwę te przyjęły wszystkie wojska europejskie; u nas ona podwójna: husarzy (‘ciężka jazda pancerna’) i huzarzy, jest to więc słowo pochodzenia słowiańskiego i nie należy go od węg. huz, ‘dwadzieścia’, wywodzić. Sama chąsa zaś jest gockie hansa, ‘drużyna’, jaką się Goci w 2. i 3. wieku Słowianom w znaki dawali; niemieckie hansa (tyle co są-siad?) powtarza się w słynnej drużynie kupieckiej i zbrojnej, Hansa, Hanse, co w średnich wiekach morzem Północnem i Bałtyckiem zawładła; Hanse i Husar pochodzą więc od tego samego słowa.
