Słownik etymologiczny języka polskiego/długi
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
długi, długość i dłuża (»w dłużą poszło«), wzdłuż, »dłuży mi się«, Długosz; przedłużać, podłużny; podług i według czego, już w cerkiewnem używane jako przysłówek-przyimek, niby franc. selon, t. j. secundum longum. Przestawka z *dułgi, co jeszcze w 12. w. w nazwach ocalało, a to z *dełgi, rus. dołgij; lit. iłgas (d- odpadło, jak nieraz w litewskiem bywa), grec. dolichos, ind. dirgha-, staropers. darga-, ind. dīrghatā = Długota i Dułgota, imię osobowe; powstało z elementem g- od dlić, podle, wedle, co również ‘długość’ oznaczają. Nasze dłu-, tłu-, prawidłowe z dawnego deł-, teł-, przed spółgłoskami. Lit. iłgas różni się od długiego nietylko odpadnięciem d (p. co do tego język i mak), lecz i »jasnem« brzmieniem (i) przeciw naszemu ciemnemu (prasłow. *dulg). Oba słowa, dług i długi, czasownik dłużyć (obdłużony) i przedłużać (czas), są więc jednem właściwie; i po innych językach słowiańskich nie różnią się: rus. dołg, odołżit’, ja dołżen (‘winien’, ‘muszę’), i dołgij, prodołżat’, ‘ciągnąć dalej’, dołgota, ‘długość’; czesk. dluh, dlużen, ‘winien’, i dlouhý, dlouhost; serb. dug, dużan (‘winien’) i dużina, dugota, ‘długość’. Z innych języków należą tu i łac. i niem., bez d- nagłosowego i z nosówką, longus, Longinus, ‘Długosz’, i lang, ‘długi’. — »Dłużny czem i czego«: »dłużna ślubem« i »ślubu«, w biblji; dłużec, dłużnia, ‘przyrządy sokolnika i bartnika’.
