Słownik etymologiczny języka polskiego/kołacz
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
kołacz, kołaczek; kołacznik, ‘cukiernik’, w 16. wieku; nazwa ‘ciasta’, niegdyś obrzędowego, szczególniej przy weselach, od koła (dla krągłej postaci). U nas, jak u Czechów, zastąpił kołacz (prasłowiański to wyraz) dawniejszy prasłowiański *krowaj, ruski korowaj, bułg. krawaj (od krowy, jak byczki, gąski, ‘ciasta niby naśladujące ich kształty’); pieczenie korowaju odbywa się dotąd bardzo uroczyście, z osobnemi pieśniami i dobranemi kobietami; części jego rozdaje się między gości weselnych, i słusznie mógł Szymonowic sielankę weselną Kołaczami obezwać. Kołaczem zwano i ‘oduzdne, musztułuk’, ‘napiwek za dobrą nowinę’ (w Janczarze 1520 r.). Kołacz, rus, kałacz, nie poszedł z grec. kollikion, z którego poprzez późniejsze kulliki rus. kulicz (‘baba wielkanocna’) istotnie wyszedł. Przyrostek -acz zresztą urabia raczej nazwy osób (i narzędzi) czynnych: siekacz, trębacz, rębacz, podpalacz, i mnóstwo podobnych; kołacz jak rogacz.
