Słownik etymologiczny języka polskiego/kopa
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
kopa, kopica, kopiasty (talerz); pierwotnie ‘pagórek’, nie naturalny, lecz ręką ludzką »skopany«, kopiec; por. lit. kapas, ‘mogiła’, kapai, ‘cmentarz’ (niby okopisko o ‘cmentarzu żydowskim’). Od ‘pagórka’, ‘kopca’, przeszła nazwa na ‘kupę (np. siana)’, a wkońcu na ograniczoną liczbę: ‘sześćdziesiąt’ (kopa, np. jaj, ‘sześćdziesiąt snopów’; ogólnie: »kopa lat«), i tłumaczono nią wręcz łac. sexagena, niem. Schock, co zastąpiło dawniejszą grzywnę, bo z niej od Wacława czeskiego sześćdziesiąt groszy bito; stąd przysłowia: »święty to grosz, co kopy strzeże«, »lepsza cnota niż kopa«. Na Litwie i Rusi kopa odpowiadała naszemu opolu: »czyniono kopę« (‘zgromadzenie włościan w okręgu jedno- lub dwumilowym’) na stałem »kopowisku« (dla wykrycia np. zbrodni, zabójstwa), i Statut litewski najdokładniejszą ustawą to określa; kopy te (nie polskie więc!) przetrwały najdłużej na Polesiu, znają je i narzecza wielkoruskie. P. kopać. Od kopa: kopica (np. siana, dawniej i kobyłą przezywana, np. w 14. i 15. w., i tak niezręcznie na łacinę sądową tłumaczona); kopić, ‘zbierać’, np. kopigrosz, o ‘skąpcu’; kopny i kopować, o zbożu i sianie (»rok kopny, ale nie namłotny«, itp.); kopka (»na kopki«, ‘w jesieni’); kopczyzna, ‘część z kopy zboża, w nagrodę za uprawę pola oddawana’.
