Słownik etymologiczny języka polskiego/nizać
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
nizać, nanizać, ‘nawlekać’ (np. paciorki), częstotliwe; prasłowo; serb. niz albo naniz, ‘sznur’ (np. pereł), itd. My już nie mamy pierwotnego nĭz-, cerk. nĭzą, nĭznąti, ‘wtykać’, czes. we-nznouti, ‘wetknąć’; do tego z wokalizacją o: noziti, pro-noziti, ‘przebijać’, na-noziti, ‘nabijać (się, np. na miecz)’. Zachował się przecież, jedyny może, ślad tego czasownika, wynoziti, ‘wyjąć’: »wyjmę z nożen miecz mój« tłumaczą psałterze flor. i krak. ‘evaginabo’ (‘wyjmę z pochwy’), ale psałterz puławski ma »wynożnę miecz mój«; otóż pisownia to niemożliwa, do wynożnić należy tylko wynożnię; może było w oryginale: wynożę (cerk. iznożą), a nierozumiejący tego pisarz, myśląc o nożnach, ‘pochwie’, takie jedyne słowo wymyślił(?). Brak odpowiedników w lit. lub gdzie indziej, ale szereg: nĭz-, niz-, noz- (bĭr-, bir-, bor-; brak nez- wobec ber-) dowodzi pierwotności. Przyrostkiem -j od noz- utworzono nóż (i nożny, nożenki), p.
