Słownik etymologiczny języka polskiego/obec
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
obec, wobec, obecny, dawniej obiec, obiecny; znaczyło pierwotnie ‘ogół’, ‘ogólny’, więc akty zaczynano: »wszem w ob(i)ec i komu wiedzieć należy«; »o wszystkich ani z osobna ani wobec«; stąd znaczenie obec: ‘gmina, pospólstwo’, do dziś u Czechów stałe (obecný, ‘pospolity’, obecnost’, ‘publiczność’); u nas jeszcze Biernat około r. 1500 prawi: »obec Samska«, t.j. ‘ pospólstwo Samosu’, »obec wilcza«; »obecne twarzy« u Kochanowskiego są ‘pospolite, obojętne, powszednie’; w 17. wieku obecny ‘ogólny’, ‘powierzchowny’: »niewola gdy obecna«, »róg obecnie wyrasta«, »łystami obecnie ścisnąwszy«. Ale już w końcu 16. wieku, u Skargi i innych, obecny ‘przytomny’: »Bóg jest wszędzie obecny; wkońcu z ‘przytomny’ przeszło na ‘teraźniejszy’: »chwila obecna«, »prądy obecne«; wobec znaczy ‘w czyjejś przytomności’: »wobec sądu«, ‘przed sądem’; obcować znaczyło już rychlej ‘łączyć się z kim, bratać’, ‘przestawać’. Poszło obec z przyimka-przysłówka obĭ z przyrostkiem -c (z tj), nieraz tak używanym; cerk. obĭsztĭ, ‘pospólny’, bułg. obsztina, ‘sejm’ (serb. skupsztina), rus. obszczina, ‘gmina’, obszczinnoje władienie, ‘zbiorowe, gminne’. Por. obcy.
