Słownik etymologiczny języka polskiego/ojciec
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
ojciec, dawniej ociec (rus. otiec), drugi przypadek: oćca, z czego ojca, a do tego ojca, ojcu, dorobiono od 16. wieku nowy mianownik: ojciec; zdrobniałe od pierwotnego *ot, prasłowa, powtarzającego się bez zmian w ind., grec., łac., goc. atta; brak go tylko w litewskiem. Nazwa to z ust dziecięcych, jak papa i t. d.; *ot istnieje w starorus. oteń, ‘ojczysty’. Od ojciec: ojczyzna, co pierwotnie ‘ojcowiznę’ znaczyło, tak że Orzechowski, a za nim i inni w 16. wieku dla ‘ojczyzny’ łacińskiego terminu patria używali(!). Ojczyc, ojcowic; ojczym, ‘ten, co się ojcem czyni’, od czasownika *ojczyć z *oćczyć, imiesłów bierny na -m (por. tak samo urobione pobratim, posestrima u innych Słowian). Charakterystyczne, że tylko u Słowian ten wyraz dziecięcy wyrugował zupełnie pra-nazwę ‘ojca’: pāter; ale i Litwa ją zapomniała, więc może już za spólnoty litewsko-słowiańskiej wyszło pāter z używania. Nasze dalsze zdrobnienia (z mylną nieraz spółgłoską, np. ojczulek, ojczeńko, już u Klonowica 1600 r., ojczaszek, cz zamiast c) pomijam; przymiotnik ojcowski; przysłówek ojcowskie (zamiast ojcowski), ‘po ojcowsku’.
