Słownik etymologiczny języka polskiego/on
<<< Dane tekstu >>> | |
Autor | |
Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
Data wyd. | 1927 |
Miejsce wyd. | Kraków |
Źródło | Skany na Commons |
Indeks stron | |
Strona w Wikisłowniku |
on, ona, ono, oni, one, zastępywa pierwsze przypadki liczby pojed. i mn. trzeciej osoby; dalsze przypadki urabiają się do pierwotnego jego (p. jego); samo on, onaki (lit. anoks), pokrewne z ind. ana-, ‘on’, grec. enē, ‘pojutrze’, niem. jener (?); pierwotnie był to dalszy zaimek wskazujący: ‘ów’ (lit. ans); dziś już rzadszy w tem znaczeniu: »onego czasu«, »z onych krajów«; w przysłówkach miejscowych: onędy, ondzie, biblja; czasowych: onegdaj. Nie chcąc wyrazić czegoś draźliwego albo sromotnego, uchyla się je przez ono, a w czasowniku mówi się onaczyć, od onaki, onako; ogólne to w 17. wieku, np.: »poślesz świnię, przyniesieć ono«; »pycha, sława świecka... onym istem«, »ono do pomarańcze«, »pływać drugi nie umie, a jego ono iste pływa«; »niechaj się uonaczy (‘wypróżni’), kto płakać nie może«; w narzeczach: przeonaczyć, ‘zepsuć’, »zonaczyli ją«, ‘skłonili’. Tak samo u innych Słowian, np. słowień. onegati i i.