Słownik etymologiczny języka polskiego/przy
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
przy, przyimek, i we złożeniach jak przybysz. Prasłowo, lit. prie (prus. prei), ‘przy’, w dalszem urobieniu priesz, ‘przeciw’; łac. pri, prae, ‘przed’, niem. für, vor. Ogólnie przy we złożeniach z przymiotnikiem służyło umniejszaniu; od biały: przybiel (nieodmienne! jak oburącz itp.), ‘nieco biały, białawy’, np. »miał włosy przybiel«; przyczyrzń, przyliś (‘lisowaty’), przyżółć, przyzieleń; ale to przy, jako i z siódmym przypadkiem łączone, wywołało, szczególniej w 16. wieku, postaci: przybielszym, przyczerwieńszym, których język 15. wieku jeszcze nie zna; Rej np. ma już wyłącznie przytrudniejszym (»to nań przytrudniejszym«), przyłakomszym (‘nieco łakomiej’), u Mączyńskiego jest obu postaci kilkadziesiąt przykładów; są jeszcze u Petrycego 1609: przysroższym; w 17. wieku giną zupełnie. My dziś przy wprost z przymiotnikiem łączymy: przyciemny, przyciasny, przyostry; dawnemu językowi to obce, miał przyciem, przyostrz; u innych Słowian to rzadsze. Mylne przy, zamiast prze, w przybytek (p. przebyć), przyłbica.
