Słownik etymologiczny języka polskiego/skrzydło
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
skrzydło, skrzydłowy, skrzydlasty, skrzydełko; od nieistniejącego już u Słowian *skrzyć, ‘latać’, jak skrzele dla pływania (powtarza się też ten sam przyrostek -ut, u Serbów i Słowieńców, kreljut, ‘skrzydło’). Zachowaliśmy s- nagłosowe; u innych Słowian odpadło: cerk. rus. kriło, czes. krzídlo, u nas w 15. wieku stale krzydło obok skrzydło (nie z czeska, bo tak bywało u nas samych, por. skrzynia). Na Południu okril, u Czechów krzídlo przenosi się i na człowieka, niby ‘ramię, pacha’, np. w legendzie o św. Katarzynie pustelnik oddaje królewnie obraz »pod krzídlo«, ona go zaś »pod pażí ujemszi...« i t. d. Pień skri-, o ‘locie’ i ‘cięciu’, u Słowian tylko w urobieniach, np. skriżal (z *skrigēl), o ‘wyciętej, wyciosanej tablicy, płycie’, podhalskie skrzyżal (krzyż to samo, por. serb. kriżati, rus. czekryżyty, ‘rozcinać’; to słowo na Zachodzie zaginęło, bo inny krzyż, p., je wyparł); p. krynica, skrzynia. Na Litwie żyje i w czasowniku, skrieti, o ‘ruchu szybkim a kolistym’, z d: skrindu, skristi, ‘latać’, apskritas, ‘okrągły’, łotew. skritulis, ‘koło’; jest w lit. i łotew. około kilkudziesięciu urobień od tych skri-, skrid-, skrit-, dla ‘piasty’, ‘otoku (sita)’, itd. Niem. schreiten.
