Słownik etymologiczny języka polskiego/stać
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
stać, stanę (do tego nowy bezokolicznik: stanąć); złożenia: dostać, dostanę, nie przystanę na co, zastanę, itd.; drugie stać ściągnięte z *stojać (stojaki, ‘figle’, w 16. wieku), z czego stojeć, do dziś po narzeczach; stoję, stoisz; stojączki (dawna nazwa ‘sierpnia’, gdy przyroda »stoi«, spoczywa). Częstotliwe: stajać i stawać; dziś: stawać, staję; wystawywać i inne złożenia: dostawać, nastawać, zastawać; tak samo u wszystkich Słowian. P. stadło, stado, staja, stan, stary, statek, staw. Prasłowo; lit. stoti, stoju, i stowēti, ‘stać’ i ‘stawać’, prus. postanimai, ‘postaniemy’, stanintei, ‘stanąć’; łac. stō (z *stājō), niem. stān, dziś stehen; ind. asthat, grec. estē, t. j. cerk. sta, ‘stanął’ (wszystko tak zwane »aorysty«, pierwotne, niezłożone czasy przeszłe); w czasie teraźniejszym ze zdwojeniem: ind. tiszthati, awest. hisztaiti, ‘stoi’, grec, histēmi, łac. sisto (stąd u nas kon-systorz, pierwotnie ‘poczekalnia’). Mnóstwo urobień, od stacji i stancji aż do systemu (z grec., dosłownie: ‘zestawienie’), cośmy poprzejmywali; niektóre podajemy niżej. W 15. i 16. wieku stać ‘kosztować’, ogólne: »zacz stoi«, ‘co kosztuje’, »stoi za 400 zaważy«, »za toć by stało«, ‘kosztowałoby tyle’; w tem znaczeniu u nas już nieużywane; do dziś u Rusi.
