Słownik etymologiczny języka polskiego/szedł, szła
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
szedł, szła, szedszy, do iść (p.); dawniej i imiesłów bierny, szsto (szto): doszto go (‘doszli go’), przyszto (‘przyszli’), »doszty Rjazań po błotach« (‘doszli do Rjazania’), »jako nie szto« (‘nie szli’); od szsto rzeczownik szcie (‘chód’; w szachach: ‘pociągnięcie’), u Kochanowskiego i i.; dziś tylko we złożeniach: pójście, przyjście, zamiast: poszcie, przyszcie (w biblji pisane zawsze: prziscye, przyszczye), wyjście, zajście, wedle bezokoliczników pójść, przyjść, itd. Ta postać pnia ograniczona do imiesłowów (u nas jest i paszoł, z ruskiego); oboczne chod- (bo ch- i sz- stale się mieniąją) p. chód. Złożenia z z-, wz-, przybierają u nas postać szcz- (t wsunięto), a więc w psałterzu: »wzeszło jest słuńce«, ale »wszczedł jest dym« (»wstąpił«, w puławskim), »weszczdła jest« (weszdła, puławski), »gdyż słuńce weszczdło«, biblja, »z góry szczedł«, szczedwszy i szczedszy się, biblja i inne zabytki 15. i 16. wieku. Prasłowiańskie; u wszystkich Słowian tak samo: cerk. szĭd, szĭł, szĭst, priszĭstwije, ‘przyjście’; uszid ‘zbieg’ (z i!); serb. iszao (‘szedł’; i inni Słowianie dodają i- od idę: małorus. iszou, iszła); czes. szel, iszel, szla, prziszti, ‘przyjście’, prziszti, ‘przyszły’.
