Słownik etymologiczny języka polskiego/waga

<<< Dane tekstu >>>
Autor Aleksander Brückner
Tytuł Słownik etymologiczny języka polskiego
Wydawca Krakowska Spółka Wydawnicza
Data wyd. 1927
Miejsce wyd. Kraków
Źródło Skany na Commons
Indeks stron
Artykuł w Wikipedii Artykuł w Wikipedii
Strona w Wikisłowniku Strona w Wikisłowniku

waga; od nas na całą Ruś przeszło; z niem. Wage, wägen, i wiegen, rozrosło się u nas wprost nieprawdopodobnie. Pierwotne znaczenie ‘wagi’: ważyć, zważony, niedoważa, wagomiar, ważnik (w żupach), odważać (np. pieprz); dalej: ważyć na co. We złożeniach: odwaga, odważyć się, odważny, niem. wagen; ale inne złożenia nasze zupełnie samoistne: uwaga, uważać, uważny (por. niem. erwägen); powaga, poważać, poważny; zniewaga, znieważyć; przewaga, przeważny, wraca do pierwotnego znaczenia, jak podważyć, wyważyć (np. drzwi), naważyć na coś; rozwaga, rozważać, znowu niem. erwägen przypomina. Dalej: ważki, a wedle łac.: ważka, ‘libellula’, o owadzie (‘pannie’). Nakoniec złożenia, np. równowaga (= niem. Gleichgewicht), niezrównoważony, gdzie waga zupełnie niem. Gewicht odpowiada, jak ważki niem. gewichtig. Już w psałterzu: »w wagach« (puław. mylnie: »w wargach«). Wprost z czeskiego: wahać się, wahadło, wahotliwy (‘odmienny’, w 17. wieku), obok którego u ludu i wagować się, ‘wahać’. Od tego wagować zupełnie odmienne wagować z łac. vagari, ‘włóczyć się’, skąd wagus i wagar, ‘włóczęga’, dalej wagabunda (łac. vagabundus, ‘włóczący się, powsinoga’), a z tego lwowskie makabunda.